Διδάσκοντας με τον διαδραστικό πίνακα SMART Board στο 2ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας


Ζητήσαμε από τον κο Γιάννη Κασκαμανίδη από το 2ο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Φλώρινας, να μας περιγράψει τις εμπειρίες και τις εντυπώσεις του ίδιου, των συναδέλφων του και των παιδιών από τις πρώτες εβδομάδες επαφής με τους διαδραστικούς πίνακες SMART Board (το σχολείο απέκτησε τον πρώτο διαδραστικό του πίνακα τον Φεβρουάριο). Ο κος Κασκαμανίδης είναι δάσκαλος στην Ε΄τάξη, κι έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές σχετικές με τη χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση. Το σχολείο στο οποίο υπηρετεί, έχει γύρω στους 150 μαθητές σε 7 αίθουσες διδασκαλίας που, προς το παρόν, βρίσκονται σε ένα παλιό κτίριο της νομαρχίας. Όπως και τα περισσότερα σχολεία, είναι εξοπλισμένο με εργαστήριο υπολογιστών, ενώ διαθέτει και σχετικά γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο.

"Οι μαθητές μου δείχνουν ενθουσιασμό, που μετατρέπεται σε διαρκή θετική στάση απέναντι στο μάθημα. Θέλουν να τον χρησιμοποιούν, οπότε σε κάθε ερώτημα αυτοί που θέλουν να “σηκωθούν στον πίνακα” είναι περισσότεροι απ' ότι στον συμβατικό πίνακα" μας είπε ο κος Κασκαμανίδης σχετικά με τη χρήση του διαδραστικού πίνακα SMART Board στην τάξη του.


Ε.Ε.: Πόσο δύσκολο ήταν το έργο του εξοπλισμού του σχολείου; Υπήρξαν εμπόδια; Χρειάστηκε χρόνος;

Γ.Κ.: Ο βασικός εξοπλισμός με τους επτά σταθμούς εργασίας δόθηκε από το Υπ.Ε.Π.Θ. πριν έξι χρόνια. Από εκεί κι έπειτα κάνουμε συνεχώς προσπάθειες επέκτασής του, αλλά η στενότητα χώρου, για την ώρα, δεν το επιτρέπει. Το πρόβλημα είναι η τεχνική στήριξη, γιατί από τη στιγμή που οι υπολογιστές χρησιμοποιούνται από τους εκπαιδευτικούς, είναι λογικό να παρουσιάζονται προβλήματα στη λειτουργία τους. Το βασικότερο εμπόδιο για την απόκτηση εξοπλισμού ή την αντικατάσταση του υπάρχοντος είναι η έλλειψη χρημάτων, αφού οι επιχορηγήσεις αρκούν μόνον για τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου. Λάβετε υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων εδώ στη Φλώρινα αναλώνεται σε καύσιμα λόγω του παρατεταμένου και πολύ ψυχρού χειμώνα.



Ε.Ε.: Πως μάθατε για τους διαδραστικούς πίνακες;

Γ.Κ.: Καταρχήν από το διαδίκτυο, παρακολουθώντας τις εξελίξεις της εκπαιδευτικής τεχνολογίας. Περισσότερο όμως, με παρακίνησε το γεγονός ότι συνάδελφος δάσκαλος σε χωριό της Φλώρινας τον χρησιμοποιούσε εδώ και 4 χρόνια.



Ε.Ε.: Πως πήρατε την απόφαση να τους αποκτήσετε;

Γ.Κ.: Εκτός από την πληροφόρηση που μου παρέχει το διαδίκτυο, σε πολλά συνέδρια που αφορούν τη διδασκαλία με Τ.Π.Ε. παρακολούθησα παρουσιάσεις και εισηγήσεις για τον τρόπο αξιοποίησης των διαδραστικών πινάκων στην πράξη. Έτσι, από τον Σεπτέμβριο του 2008 που υπηρετώ στο 2ο Πειραματικό, παρά το γεγονός ότι η αίθουσα της τάξης μου είναι εξαιρετικά μικρή και δεν υπάρχει δυνατότητα να μπει ένας διαδραστικός πίνακας στην αίθουσα των υπολογιστών, το πρότεινα στον διευθυντή του σχολείου, το συζητήσαμε με όλους τους συναδέλφους και αφού αγοράσαμε προβολικό και φορητό υπολογιστή, πήραμε την απόφαση να αγοράσουμε και έναν διαδραστικό πίνακα.



Ε.Ε.: Πως χρηματοδοτήθηκε η αγορά των διαδραστικών πινάκων;

Γ.Κ.: Ο πίνακας αγοράστηκε με χρήματα του σχολείου που προέρχονται αποκλειστικά από τις επιχορηγήσεις.



Ε.Ε.: Πιστεύετε ότι μπορεί κάθε δημόσιο δημοτικό σχολείο να αποκτήσει διαδραστικούς πίνακες, χωρίς βοήθεια από εξωτερικούς παράγοντες;

Γ.Κ.: Όχι, δεν το πιστεύω. Καταρχήν γιατί οι επιχορηγήσεις αρκούν μόνο για τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου και δεν επιτρέπουν την αγορά ακριβού εξοπλισμού. Το ζήτημα δεν είναι μόνο χρηματικό. Είναι και παιδαγωγικό – διδακτικό: είναι οι εκπαιδευτικοί σε θέση να χρησιμοποιήσουν τον τεχνολογικό εξοπλισμό με παιδαγωγικό και διδακτικό όφελος για τους μαθητές; Αυτό δεν είναι υπαινιγμός για τους εκπαιδευτικούς, αλλά για την εκπαιδευτική πολιτική έτσι όπως ασκείται στη χώρα μας. Οι επιμορφώσεις που γίνονται κατά καιρούς και σκοπό έχουν να καταστήσουν τους εκπαιδευτικούς ικανούς στη χρήση και αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. δεν συνοδεύονται από την αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και των σχολικών εγχειριδίων, ώστε να στηρίξουν το έργο των εκπαιδευτικών που χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε.



Ε.Ε.: Έχετε τοποθετήσει τους πίνακες σε αίθουσες διδασκαλίας ή σε κοινόχρηστο χώρο;

Γ.Κ.: Ο πίνακας τοποθετήθηκε στη αίθουσα της τάξης μου, αφού δεν μπορεί να τοποθετηθεί κάπου αλλού. Στο νέο διδακτήριο όμως, από την επόμενη σχολική χρονιά, θα τοποθετηθεί στην αίθουσα υπολογιστών για να μπορούν να τον χρησιμοποιούν όλοι οι συνάδελφοι.



"Εκτός από τον ενθουσιασμό, μαλώνουν ποιος θα μείνει στο διάλειμμα μέσα στην αίθουσα για να τον προσέχει. Είναι ο δικός τους πίνακας, όπως το nintendo ή το mp3. Τώρα έχουν τη δυνατότητα να δούνε τρισδιάστατο τον πύργο του Άιφελ ή το Άγαλμα της Ελευθερίας και να τα περιτριγυρίζουν στις γειτονιές της Φλώρινας, της Θεσσαλονίκης και αυτές οι δυνατότητες προκαλούν μια διαρκή θετική στάση απέναντι στη διδασκαλία".

Ε.Ε.: Ποιες είναι οι πρώτες σας εντυπώσεις από τη χρήση τους;

Γ.Κ.: Οι δικές μου; Καλύτερα να σας αναφέρω τις εντυπώσεις και τις αντιδράσεις των μαθητών μου. Καταρχήν ενθουσιασμός, που μετατρέπεται σε διαρκή θετική στάση απέναντι στο μάθημα. Θέλουν να τον χρησιμοποιούν, οπότε σε κάθε ερώτημα αυτοί που θέλουν να “σηκωθούν στον πίνακα” είναι περισσότεροι απ' ότι στον συμβατικό πίνακα. Συγκέντρωση της προσοχής: η προβολή πολυμεσικού υλικού και το γεγονός ότι η διαχείρισή του μπορεί να γίνει με το χέρι, βοηθούν ώστε να επιτυγχάνεται μεγαλύτερης διάρκειας συγκέντρωση της προσοχής των μαθητών.



Ε.Ε.: Ποιο από τα χαρακτηριστικά του πίνακα θεωρείται ως το πλέον αξιοσημείωτο;

Γ.Κ.: Η αφή. Το γεγονός ότι τα εικονικά πειράματα ή η περιήγηση στο GoogleEarth μπορεί να γίνει με το χέρι, νομίζω ότι είναι το πλέον σημαντικό χαρακτηριστικό του διαδραστικού πίνακα. Αν και ψηφιακά, νομίζω ότι η βιωματικότητα είναι πιο ουσιώδης.
Και ένα δεύτερο: ο πίνακας συνοδεύεται από το λογισμικό Notebook που το βρίσκω εξαιρετικά πλούσιο, διδακτικά και παιδαγωγικά ωφέλιμο, ένα πολύ καλό εργαλείο που απαλλάσσει τον εκπαιδευτικό από την ανάγκη αναζήτησης και εξεύρεσης εκπαιδευτικού υλικού στο χαώδες διαδίκτυο. Και ακόμη: η αίσθηση ότι ανήκεις σε μια παγκόσμια κοινότητα που χρησιμοποιεί το ίδιο λογισμικό για να φτιάξει εκπαιδευτικό υλικό το οποίο διαθέτει δωρεάν στο διαδίκτυο. Αυτή η δυνατότητα είναι ένα κίνητρο για upload, γιατί το μεγαλύτερο μέρος του εκπαιδευτικού κόσμου στην Ελλάδα γνωρίζει μόνο το download.



Ε.Ε.: Πως αντιμετωπίζουν οι υπόλοιποι δάσκαλοι τους διαδραστικούς πίνακες; Τους χρησιμοποιούν; Υπάρχουν προβλήματα προσαρμογής ή εξοικείωσης;

Γ.Κ.: Για την ώρα δεν τον χρησιμοποιούν. Από τη στιγμή που ο πίνακας είναι στη δική μου αίθουσα, αν ένας συνάδελφος θέλει να τον χρησιμοποιήσει θα πρέπει οι μαθητές να αλλάξουν αίθουσες. Παρόλα αυτά, έδειξαν ενδιαφέρον για τον τρόπο λειτουργίας του και το δοκιμάσαμε, με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Δεν νομίζω ότι το πρόβλημα συναρτάται με την εξοικείωση των εκπαιδευτικών με αυτό το μέσο. Περισσότερο θα πρέπει να εστιάσουμε στην αλλαγή των μεθόδων και των υλικών της διδασκαλίας που θα πρέπει να υιοθετηθούν, ώστε και ο διαδραστικός πίνακας να αποτελεί ένα από τα μέσα που έχει στη διάθεσή του ο εκπαιδευτικός. Αυτό σημαίνει εκπαιδευτική πολιτική προσανατολισμένη, κατά ένα μέρος, στις Τ.Π.Ε., δηλαδή νέα αναλυτικά προγράμματα, νέα διδακτικά βιβλία, κίνητρα για την υιοθέτηση νέων τρόπων, μέσων και μεθόδων διδασκαλίας. Και υποστήριξη: εκπαιδευτικοί που θα είναι διαθέσιμοι ανά πάσα στιγμή να παρέχουν είτε τεχνική υποστήριξη είτε παιδαγωγική και διδακτική βοήθεια.

"Ο πίνακας συνοδεύεται από το λογισμικό Notebook που το βρίσκω εξαιρετικά πλούσιο, διδακτικά και παιδαγωγικά ωφέλιμο".



Ε.Ε.: Ο εκπαιδευτικός που έχει στη διάθεσή του ένα διαδραστικό πίνακα SMART Board χρειάζεται εκπαίδευση για να τον αξιοποιήσει σωστά;

Γ.Κ.: Ελάχιστη, όσον αφορά τα τεχνικά του χαρακτηριστικά. Αρκετή, όμως, όσον αφορά την σωστή παιδαγωγική και διδακτική του αξιοποίηση.



Ε.Ε.: Προβλέπετε ότι στο μέλλον θα υπάρξουν προβλήματα στη χρήση των διαδραστικών πινάκων ή περιμένετε ότι η διαδικασία ενσωμάτωσης τους στη σχολική ζωή θα κυλήσει ομαλά;

Γ.Κ.: Αν σήμερα μιλάμε για διαδραστικούς πίνακες στα σχολεία, αυτό το οφείλουμε σε επαγγελματίες εκπαιδευτικούς με επιστημονικές γνώσεις που το κάνουν με μόνο κίνητρο την αγάπη τους για τα παιδιά και τη μαθησιακή διαδικασία. Προβλήματα ασφαλώς και υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Η ομαλή ένταξη των διαδραστικών πινάκων δεν μπορεί να στηριχθεί μονάχα στο μεράκι, το φιλότιμο και την αγάπη μεμονωμένων εκπαιδευτικών. Η ομαλότητα προϋποθέτει μακροπρόθεσμη εκπαιδευτική πολιτική, σταθερά προσανατολισμένη στην ορθή χρήση και αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. Διαφορετικά οι διαδραστικοί πίνακες θα έχουν την τύχη όλων των νέων τεχνολογιών που κατά καιρούς υιοθετήθηκαν. Ας θυμηθούμε το εκπαιδευτικό ραδιόφωνο, την εκπαιδευτική τηλεόραση, τους ανακλαστικούς προβολείς, τους προβολείς σλάιτς, κλπ.



Ε.Ε.: Οι μαθητές πως αντιμετώπισαν αυτό το νέο εργαλείο; Ποιες ήταν οι αντιδράσεις τους;

Γ.Κ.: Εκτός από τον ενθουσιασμό, μαλώνουν ποιος θα μείνει στο διάλειμμα μέσα στην αίθουσα για να τον προσέχει. Είναι ο δικός τους πίνακας, όπως το nintendo ή το mp3. Τώρα έχουν τη δυνατότητα να δούνε τρισδιάστατο τον πύργο του Άιφελ ή το Άγαλμα της Ελευθερίας και να τα περιτριγυρίζουν στις γειτονιές της Φλώρινας, της Θεσσαλονίκης και αυτές οι δυνατότητες προκαλούν μια διαρκή θετική στάση απέναντι στη διδασκαλία.



Ε.Ε.: Χρησιμοποιείτε εσείς ή και οι υπόλοιποι συνάδελφοί σας εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή; Το κατασκευάζετε μόνοι σας; Το προμηθεύεστε από κάπου;

Γ.Κ.: Από τη στιγμή που υπάρχει ψηφιακή εκδοχή των σχολικών εγχειριδίων, προβάλλω τη σελίδα που αφορά τη διδακτέα ενότητα (π.χ. στα μαθηματικά), γίνεται συζήτηση που αφορά μια άσκηση, προτείνονται οι δυνατές λύσεις και ένας μαθητής συμπληρώνει την άσκηση στον πίνακα. Έτσι, όλοι οι μαθητές στο τέλος έχουν σωστά συμπληρωμένες τις ασκήσεις στο δικό τους βιβλίο.

Το λογισμικό που διαθέτει ο πίνακας, προσφέρει μια ογκώδη συλλογή από ψηφιακά διδακτικά εργαλεία (π.χ. γεωμετρικά όργανα, χάρτες, διαδραστικές λειτουργίες για όλα τα μαθήματα, εικόνες, εργαλεία δημιουργίας διαδραστικών ασκήσεων κλειστού τύπου). Αυτό απαλλάσσει τον εκπαιδευτικό από την ανάγκη να αναζητά κάθε φορά ποιοτικό εποπτικό υλικό ή όργανα γεωμετρίας, φυσικής, κλπ.

Η πρόσβαση στο διαδίκτυο προσφέρει τη δυνατότητα εμφάνισης ιστοτόπων ή εφαρμογών που διαθέτουν διαδραστικές ασκήσεις και λειτουργίες, π.χ. για τα μαθηματικά και τη φυσική, ή πρόσβαση σε ηλεκτρονικά λεξικά, όπως αυτά του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας. Η χρήση του GoogleEarth γίνεται ακόμη πιο αποδοτική από τη στιγμή που οι μαθητές μπορούν με το χέρι τους να πλοηγηθούν στα σημεία και τις πληροφορίες που ενδιαφέρον την ενότητα που διδάσκεται.


Στα διαδραστικά πειράματα φυσικής, με τη χρήση ανάλογου λογισμικού, ο μαθητής με το χέρι του οργανώνει τον πάγκο για την εκτέλεση του πειράματος, σύροντας και αφήνοντας όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα και εκτελεί το πείραμα. Έτσι, μπορούμε να μελετήσουμε καλύτερα και σε βάθος τα διδακτικά αντικείμενα του μαθήματος και να πετύχουμε τους στόχους της διδασκαλίας.



Ε.Ε.: Αν ένας εκπαιδευτικός δεν έχει τόσο στενή επαφή με την τεχνολογία, πιστεύετε ότι θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τον πίνακα σχετικά εύκολα;

Γ.Κ.: Ο διαδραστικός πίνακας δεν είναι μόνο ένα μέσο διδασκαλίας. Σημαίνει αλλαγή του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τη διδασκαλία, του τρόπου που διδάσκουμε, των αρχών που υιοθετούμε στη διδακτική πρακτική. Αν ο εκπαιδευτικός έχει τα απαραίτητα εφόδια και μια δυναμική οπτική για τη διδασκαλία του, τότε δεν θα αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα στην αξιοποίησή του. Η στενή επαφή με την τεχνολογία θα πρέπει να δίνει νόημα σε αυτόν που θα την χρησιμοποιήσει. Αν αυτό συμβαίνει, τότε ναι, θα χρησιμοποιήσει έναν διαδραστικό πίνακα χωρίς να αντιμετωπίσει μεγάλα προβλήματα.


Εκκρεμεί βεβαίως, το ζήτημα της στοχευμένης επιμόρφωσης. Ως τώρα οι επιμορφώσεις εφοδιάζουν τον εκπαιδευτικό με γνώσεις που δεν μπορεί να εφαρμόσει εύκολα, αφού απουσιάζουν όλα τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά που θα του επιτρέψουν να μπει την επόμενη μέρα στην τάξη και να αξιοποιήσει όσα έμαθε. Ενώ θέλουμε να αλλάξουμε τον εκπαιδευτικό, κάνουμε ελάχιστα πράγματα για να αλλάξουμε την εκπαίδευση συνολικά.