Η Ε. Γρουσουζάκου από το e-yliko για τις ΤΠΕ στην εκπαίδευση

Γνωρίζαμε την Ευφροσύνη Γρουσουζάκου από την εργασία που παρουσίασε με τη Βασιλική Νιάρου στο 4ο συνέδριο εκπαιδευτικών της Σύρου σχετικά με τη χρήση των διαδραστικών πινάκων στην τάξη. Επικοινωνήσαμε μαζί της για να πληροφορηθούμε πως εργάζεται στην εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Παιδείας www.e-yliko.gr. Δέχτηκε να μας παραχωρήσει μία συνέντευξη σχετικά με τους διαδραστικούς πίνακες, το e-yliko, τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού και ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού στη δημόσια εκπαίδευση, την ετοιμότητα των εκπαιδευτικών όσον αφορά στις Τεχνολογίες Επικοινωνιών και Πληροφορικής.

Η Ε. Γρουσουζάκου παρουσιάζει την Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου παιδείας σε εκδήλωση στο μουσείο Ηρακλειδών. "Η Εκπαιδευτική Πύλη απευθύνεται σε Εκπαιδευτικούς. Έχει μεγάλη επισκεψιμότητα (αρκετές χιλιάδες ανά μήνα). Βέβαια οι Εκπαιδευτικοί χρειάζονται παραπάνω ενθάρρυνση και πρέπει να τους δοθούν κίνητρα, ώστε να καταθέτουν προτάσεις διδασκαλίας. Όσο η Εκπαιδευτική Πύλη γεμίζει από εκπαιδευτικό υλικό τόσο οι Εκπαιδευτικοί θα βρίσκουν στην Εκπαιδευτική Πύλη την πρόταση διδασκαλίας που χρειάζονται."

Ε.Ε.: Θα θέλατε να μας πείτε μερικά πράγματα για τον εαυτό σας;

E.Γ.:Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Πεταλίδι Μεσσηνίας, ένα παραθαλάσσιο χωριό 1300 περίπου κατοίκων κοντά στην Καλαμάτα, όπου πήγα σχολείο μέχρι τη Β΄Λυκείου. Τελείωσα τη Γ΄Λυκείου στην Καλαμάτα γιατί δεν υπήρχε η δέσμη θετικής κατεύθυνσης που ήθελα να ακολουθήσω στο Λύκειο του χωριού μου. Το 1995 πήρα πτυχίο στη Φυσική από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1998 ολοκλήρωσα το μεταπτυχιακό μου στα Προηγμένα Πληροφοριακά Συστήματα από το ίδιο πανεπιστήμιο, ενώ το 2000 ολοκλήρωσα το Μεταπτυχιακό "Τεχνογλωσία" (ειδίκευση "Γλωσσική Τεχνολογία" - διατμηματικό Φιλολογίας του Ε.Κ.Π.Α. και των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχ. Η/Υ του Ε.Μ.Π.).

Από το 1999 έως το 2004 εργάστηκα ως προγραμματίστρια στο Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη. Ως προς την Εκπαίδευση, έχω διδάξει τρία χρόνια ως καθηγήτρια πληροφορικής: 1998-1999 στο 3ο απογευματινό Τ.Ε.Ε Αγίων Αναργύρων, 2002-2003 στο 1ο Εσπερινό Τ.Ε.Ε Περιστερίου, 2004-2005 υπηρέτησα ως μόνιμη καθηγήτρια πληροφορικής στο Γυμνάσιο και Λύκειο Κορώνης Μεσσηνίας. Διορίστηκα με τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ που έδωσα το 2002.
Το σχολικό έτος 2005-2006 υπηρέτησα με απόσπαση στο 1ο γραφείο Γ΄Αθήνας. Τα τρία τελευταία χρόνια εργάζομαι με απόσπαση στην Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου Παιδείας http://www.e-yliko.gr. Πρόκειται για τον επίσημο δικτυακό τόπο του Υπουργείου Παιδείας που συγκεντρώνει εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό. Το αντικείμενο της εργασίας μου είναι τεχνική υποστήριξη και διαχείριση του υλικού που αναρτάται στο δικτυακό τόπο.

Ε.Ε.:Έχετε συμμετάσχει σε εκδηλώσεις και συνέδρια που αφορούσαν την αξιοποίηση των τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Ποια είναι αυτά τα συνέδρια και τι, περίπου, παρουσιάσατε εσείς εκεί;

Ε.Γ.: Ως μέλος της Δικτυακής Εκπαιδευτικής Πύλης έχω λάβει μέρος σε εκδηλώσεις που προωθούν τις ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Σας παραπέμπω στη σελίδα εκδηλώσεων της ΔΕΠ.

Μια πρωτοβουλία του προϊσταμένου της Εκπαιδευτικής Πύλης την περίοδο 2007-2008 ήταν η συνδιοργάνωση ημερίδων με διάφορες ειδικότητες εκπαιδευτικών όπως καθηγητών ξένων γλωσσών, φιλολόγων, φυσικών, χημικών, πληροφορικών κ.α. με θέμα την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση και πώς η Εκπαιδευτική Πύλη μπορεί να συμβάλει σε αυτό.
Εγώ στις εισηγήσεις που έκανα παρουσίασα τις νέες δυνατότητες της Εκπαιδευτικής Πύλης, η οποία είναι πλέον δυναμική και δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη Εκπαιδευτικό να καταχωρίσει εκπαιδευτικό υλικό ή να αναζητήσει εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό προκειμένου να σχεδιάσει ένα μάθημα διαδραστικό, το οποίο θα αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τις νέες τεχνολογίες, εφαρμόζοντας σύγχρονες μεθόδους μάθησης που υποδεικνύουν ο μαθητής να ανακαλύπτει τη γνώση μέσα από δραστηριότητες με το δάσκαλο βοηθό στην αναζήτηση της γνώσης και όχι πάροχο της γνώσης. Συγκεκριμένα έκανα παρουσίαση στις εξής εκδηλώσεις:

• 14-12-2007 (Αθήνα) Η Πληροφορική και οι ΤΠΕ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Συνδιοργάνωση του Γραφείου ΔΕΠ με την Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Πληροφορικής (ΠΕΚΑΠ)
  
• 9-11-2008 (Λιβαδειά) Η Δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη και οι Νέες Τεχνολογίες - Αρωγοί στη Σύγχρονη Εκπαίδευση Στην ημερίδα αυτή μίλησε και ο υπουργός Παιδείας.
  
• 4-10-2008 (Κομοτηνή) Ημερίδα Ενημέρωσης Εκπαιδευόμενων για το έργο "Εξ αποστάσεως Ασύγχρονη Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για Διδασκαλία Μαθημάτων"
  
• 4-6 Μαΐου 2007 (Σύρος) 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ "Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη" «Ο διαδραστικός πίνακας στην Εκπαίδευση» Συγγραφείς: Νιάρρου Βασιλική, Γρουσουζάκου Ευφροσύνη

Ε.Ε.:Πως ήρθατε σε επαφή με τους διαδραστικούς πίνακες, ποιες ήταν οι πρώτες σας εντυπώσεις και τι εμπειρία έχετε από τη χρήση τους;

Ε.Γ.: Ήρθα σε επαφή με διαδραστικό πίνακα για πρώτη φορά στις Πανελλήνιες εξετάσεις του 2006, όταν ήμουν μέλος της λυκειακής επιτροπής ενός ιδιωτικού σχολείου. Θέλησα να ρωτήσω τον πληροφορικό του σχολείου για τον τρόπο που διδάσκεται το μάθημα της πληροφορικής και για τα μέσα που διαθέτουν. Αυτός με ξενάγησε στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του διέθετε διαδραστικό πίνακα και ατομικό εξοπλισμό δηλ. ΗΥ σε κάθε θρανίο. Μου έδειξε πώς τον χρησιμοποιούσαν κυρίως στο μάθημα της πληροφορικής αλλά και σε άλλα μαθήματα όταν αυτά προσφέρονταν για μια διαδραστική διδασκαλία.
Πραγματικά εντυπωσιάστηκα και σκέφτηκα πώς σε όλα τα παιδιά αξίζει να έχουν την εμπειρία μιας διδασκαλίας που να κάνει τη μάθηση προσωπική τους υπόθεση και που θα τους δώσει την ευκαιρία να συνεργαστούν και να αναπτύξουν τις ικανότητες και τα ταλέντα τους που ίσως αλλιώς να έμεναν κρυμμένα και αναξιοποίητα.
Επίσης στην εκδήλωση της Εκπαιδευτικής Πύλης 14-12-2007 (Αθήνα) με θέμα «Η Πληροφορική και οι ΤΠΕ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Συνδιοργάνωση του Γραφείου ΔΕΠ με την Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Πληροφορικής (ΠΕΚΑΠ)) που ανέφερα παραπάνω , είχε στηθεί ένας διαδραστικός πίνακας με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους εκπαιδευτικούς στην αξία της χρήσης των διαδραστικών πινάκων στα σχολεία.

Ε.Ε.:Στο 4ο συνέδριο της Σύρου (το 2007) παρουσιάσατε τους «διαδραστικούς πίνακες στην εκπαίδευση». Πως έγινε αυτό; Θα μας πείτε την ιστορία;

Ε.Γ.: Η ιδέα να παρουσιάσουμε μαζί με τη συνάδελφό μου Βασιλική Νιάρρου στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ στη Σύρο τους διαδραστικούς πίνακες ανήκει στον προϊστάμενο της Εκπαιδευτικής Πύλης εκείνη την περίοδο. Το σκεπτικό μας ήταν ότι το εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό που διαθέταμε από την Εκπαιδευτική Πύλη θα μπορούσε να εφαρμοστεί και να αξιοποιηθεί κατά τον καλύτερο τρόπο μέσα στην τάξη αν υπήρχε το κατάλληλο μέσο. Αυτό το μέσο είναι σίγουρα ο διαδραστικός πίνακας, ο οποίος μπορεί να γίνει ο πυρήνας της διδασκαλίας που προωθεί την ομαδική συμμετοχή και την διερευνητική μάθηση.

Η εργασία της Ε. Γρουσουζάκου και της Β. Νιάρου σχετικά με τους διαδραστικούς πίνακες παρουσιάστηκε το 4ο συνέδριο εκπαιδευτικών στη Σύρο. "Το σκεπτικό μας ήταν ότι το εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό που διαθέταμε από την Εκπαιδευτική Πύλη θα μπορούσε να εφαρμοστεί και να αξιοποιηθεί κατά τον καλύτερο τρόπο μέσα στην τάξη αν υπήρχε το κατάλληλο μέσο. Αυτό το μέσο είναι σίγουρα ο διαδραστικός πίνακας, ο οποίος μπορεί να γίνει ο πυρήνας της διδασκαλίας που προωθεί την ομαδική συμμετοχή και την διερευνητική μάθηση".

Ε.Ε.:Ποιο ήταν το «ζουμί» της εισήγησής σας; Πως την εξέλαβαν όσοι την παρακολούθησαν στο συνέδριο και τι αντίκτυπο είχε στη συνέχεια;

Ε.Γ.: Το «ζουμί» της εισήγησή μας ήταν ότι ο διαδραστικός πίνακας είναι το μέσο που μπορεί να προωθήσει την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση και να υποστηρίξει μέσα στην τάξη τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης που θέλουν το μαθητή να έχει ενεργητική συμμετοχή στο μάθημα μέσα από δραστηριότητες διερεύνησης, ανακάλυψης, έρευνας & πειραματισμού και διαθεματικής προσέγγισης, εργαζόμενος σε ομάδες, με το δάσκαλο βοηθό σ’ αυτήν την πορεία προς τη γνώση και όχι πάροχο της γνώσης.

Στόχος λοιπόν της διδασκαλίας είναι η δημιουργία κατάλληλου και πλούσιου περιβάλλοντος με το οποίο αλληλεπιδρά ο μαθητής για να φτάσει προς τη γνώση. Ο διαδραστικός πίνακας σε συνδυασμό με κατάλληλα σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό μπορεί να δημιουργήσει το περιβάλλον για μια τέτοιου είδους διδασκαλία.

Ταυτόχρονα o διαδραστικός πίνακας είναι ένα μέσο που δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές με ειδικές ανάγκες όπως είναι οι οπτικοί, κιναισθητικοί μαθητές ή μαθητές με προβλήματα ακοής, όρασης ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες να συμμετέχουν στο μάθημα περιορίζοντας σε πολύ μικρό βαθμό την ειδική μεταχείριση που χρειάζονται αυτοί οι μαθητές, ώστε να μπορούν να ακολουθήσουν το ρυθμό του μαθήματος. Επίσης η εισήγηση είχε ως στόχο την παρουσίαση συμπερασμάτων από τη χρήση των διαδραστικών πινάκων στις εκπαιδευτικές κοινότητες του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, ώστε να στηρίξει την πρόταση για τη χρήση τους και από την Ελληνική Εκπαιδευτική κοινότητα.

Η εισήγηση προκάλεσε το ενδιαφέρον όσων την παρακολούθησαν και το εκδήλωσαν με ερωτήσεις για τις δυνατότητες του διαδραστικού πίνακα και για τον ποιο τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στα σχολεία.

Ε.Ε.:Έχετε εργαστεί ως εκπαιδευτικός πληροφορικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σε ποιο βαθμό μπορούν, κατά τη γνώμη σας, να χρησιμοποιηθούν οι διαδραστικοί πίνακες στις αίθουσες των ελληνικών Γυμνασίων και Λυκείων; Είναι δυνατή η οριστική αντικατάσταση του παραδοσιακού μαυροπίνακα από τους διαδραστικούς πίνακες;

Ε.Γ.: Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή είναι δυνατόν σε έναν μικρό βαθμό να χρησιμοποιηθούν διαδραστικοί πίνακες στις αίθουσες των Γυμνασίων και Λυκείων της χώρας. Είναι εφικτό όμως να αποκτήσει κάθε σχολείο τουλάχιστον έναν διαδραστικό πίνακα, ο οποίος θα τοποθετηθεί σε μια αίθουσα κοινής χρήσεως, δηλ. να χρησιμοποιείται από εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων.
Αυτή η αίθουσα θα πρέπει να έχει ατομικό εξοπλισμό, για χρήση από τους μαθητές, ώστε να υπάρχει κοινή πρόσβαση στην ψηφιακή πληροφορία. Θα μπορούσε να γίνει εγκατάσταση σταθερών μονάδων Η/Υ, δηλ. δημιουργία ενός ακόμα εργαστηρίου πληροφορικής. Αν η πρόταση αυτή δεν εφικτή οικονομικά και προσθέτει έναν ακόμα πονοκέφαλο στο πρόβλημα της συντήρησης των σχολικών εργαστηρίων, υπάρχει και η λύση των φορητών Η/Υ ,έστω κάποιου αριθμού που τουλάχιστον θα καλύπτει τη δυνατότητα της συνεργασίας σε ομάδες.

Η οριστική αντικατάσταση του παραδοσιακού πίνακα από διαδραστικό πίνακα σε κάθε τάξη πιστεύω ότι θα αργήσει.
Αλλά ακόμα και με αυτήν την εκδοχή μιας αίθουσας με διαδραστικό πίνακα κοινής χρήσης οι μαθητές θα έχουν κάποιες ώρες εμπειρίας σύγχρονου τρόπου διδασκαλίας.

Ε.Ε.:Η χρήση των διαδραστικών πινάκων αρχίζει να αποτελεί αίτημα αρκετών εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί που δεν είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν διαδραστικούς πίνακες ή απαιτείται η επιμόρφωσή τους;

Ε.Γ.: Είμαι γενικά υπέρμαχος της επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών. Αν και η λειτουργία του διαδραστικού πίνακα είναι σχετικά εύκολη, η επιμόρφωση θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με το εκπαιδευτικό λογισμικό που έχει αναπτυχθεί για κάθε ειδικότητα Εκπαιδευτικών και πώς αυτό θα μπορούσε αυτό να παρουσιαστεί μέσα από το διαδραστικό πίνακα αλλά και με κατάλληλα σχεδιασμένες δραστηριότητες, όπως ακριβώς αυτές μπορούν να εφαρμοστούν μέσα στην τάξη. Μια παρόμοια προσπάθεια έγινε στην επιμόρφωση Β επιπέδου των Εκπαιδευτικών.

Ε.Ε.:Αν συγκρίνουμε το διαδραστικό πίνακα με την εγκατάσταση υπολογιστών σε κάθε θρανίο (όπως σε ένα εργαστήριο πληροφορικής) ή παροχή φορητού Η/Υ ανά μαθητή, ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα;

Ε.Γ.: Ως Εκπαιδευτικός θα προτιμούσα να κάνω μάθημα σε μια αίθουσα που διαθέτει διαδραστικό πίνακα και εγκατάσταση υπολογιστών σε κάθε θρανίο. Γιατί όσο και αν η μάθηση σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους μάθησης είναι ατομική διαδικασία και ο μαθητής φτάνει στη γνώση μέσα από δραστηριότητες έρευνας και πειραματισμού με το δάσκαλο βοηθό στην ανακάλυψη της γνώσης και όχι πάροχο της γνώσης, πιστεύω ότι ένα μεγάλο μέρος της διδασκαλίας πρέπει να είναι η επίδειξη. Αυτό επιτυγχάνεται κατά τον καλύτερο τρόπο με τον διαδραστικό πίνακα. Αντίθετα με τον έμπειρο επιστήμονα που του αρκεί μόνο το θέμα της έρευνάς του και θα ανακαλύψει μόνος του το δρόμο προς τη γνώση, ο μαθητής θα πρέπει να αντιληφθεί μέσω επίδειξης το περιβάλλον της γνώσης στο οποίο θέλει να εστιάσει ο δάσκαλος και στη συνέχεια μέσω μιας καλά σχεδιασμένης δραστηριότητας να δουλέψει μόνος του ή σε ομάδες και να φτάσει στο κρίσιμο συμπέρασμα και στη ζητούμενη γνώση.
Επίσης με πυρήνα της διδασκαλίας τον διαδραστικό πίνακα ο δάσκαλος καταφέρνει να έχει τον έλεγχο της τάξης και συγκεντρωμένη την προσοχή των παιδιών ακόμα και αυτών με ειδικές ανάγκες, πράγμα που δεν μπορεί να συμβεί την ώρα της ατομικής δουλειάς των παιδιών μπροστά στον υπολογιστή τους, όπως συμβαίνει στην περίπτωση με τους φορητούς Η/Υ. Τότε ο δάσκαλος σε ρεαλιστικές συνθήκες πρέπει να ασχοληθεί με κάθε μαθητή, με κάθε ομάδα και αυτό είναι χρονοβόρο και δύσκολο, και γίνεται ακόμα πιο δύσκολο αν υπάρχουν μαθητές με ειδικές ανάγκες.

Το πλεονέκτημα ωστόσο στη λύση με τους φορητούς ΗΥ είναι ότι είναι χαμηλότερο το κόστος απόκτησης όσο και συντήρησης. Αντίθετα στη λύση με τον διαδραστικό πίνακα και μονάδες ΗΥ σε κάθε θρανίο το κόστος είναι σίγουρα πολύ μεγάλο και ίσως μη ρεαλιστικό, ενώ η συντήρηση μιας τέτοιας δομής είναι σίγουρα ένας πονοκέφαλος, όταν το θέμα αυτό δεν έχει λυθεί με επιτυχία για το ένα ή δύο εργαστήρια πληροφορικής που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στα Γυμνάσια και Λύκεια.

Ε.Ε.:Τι επίδραση αναμένεται να έχει η αξιοποίηση μέσων Πληροφορικής και Επικοινωνιών στη διάθεση και το ενδιαφέρον των μαθητών;

Ε.Γ.: Πιστεύω ότι η αξιοποίηση των μέσων Πληροφορικής και Επικοινωνιών στη διδασκαλία μπορεί να δώσει στο μάθημα το χαμένο κύρος του, να το εκσυγχρονίσει και να κερδίσει από την αρχή το ενδιαφέρον των μαθητών που είναι πλέον εξοικειωμένοι με την Τεχνολογία. Αλλά η διατήρηση του ενδιαφέροντος και της θετικής διάθεσης απαιτεί εκτός από τον εξοπλισμό και δύο ακόμα βασικά συστατικά: Εκπαιδευτικό λογισμικό και κατάλληλα σχεδιασμένες δραστηριότητες που θα βοηθήσουν τους μαθητές να κάνουν τη γνώση κατά κάποιον τρόπο ατομική τους υπόθεση.

Αλλιώς ο διαδραστικός πίνακας π.χ. κινδυνεύει να χρησιμοποιηθεί σαν τον παραδοσιακό πίνακα και οι μαθητές πολύ σύντομα θα χάσουν το ενδιαφέρον τους για ένα μέσο που με την κατάλληλη αξιοποίηση μπορεί να τους καλλιεργήσει όλα αυτά τα εποικοδομητικά συναισθήματα που ακολουθούν την προσπάθεια για έναν ευγενή στόχο όπως είναι η γνώση: επιμονή, υπομονή, συνεργασία, ευγενική άμιλλα, ικανοποίηση και πάνω απ’ όλα ενδιαφέρον.

Ε.Ε.:Εκτός από τους διαδραστικούς πίνακες, ποια άλλα είδη εξοπλισμού μπορούν να εκσυγχρονίσουν τη σχολική τάξη; Τι θα προτείνατε για το σχεδιασμό της τάξης του μέλλοντος;

Ε.Γ.: Την παραδοσιακή σχολική τάξη μπορεί σίγουρα να εκσυγχρονίσει νέος εξοπλισμός που θα περιλαμβάνει:

• Έναν διαδραστικό πίνακα ως πυρήνα της διδασκαλίας και της συνεργασίας των ομάδων.
  
• Ατομικό εξοπλισμό ώστε να υπάρχει πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό τόσο από τον Εκπαιδευτικό όσο και από τους μαθητές. Ο ατομικός εξοπλισμός αν όχι εγκαταστημένος σε κάθε θρανίο θα μπορούσε να είναι φορητός για να υπάρχει ευελιξία και ασύρματη συνδεσιμότητα κατά τη μετακίνηση. Αν το κόστος είναι απαγορευτικό θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει έστω ένας αριθμός μονάδων ΗΥ που θα διευκόλυνε την ομαδική συνεργασία.
  
• Εξοπλισμός για χρήση πολυμέσων.με σκοπό τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού.
  
• Υποδομές για γρήγορη διασύνδεση στο διαδίκτυο αλλά και ευρυζωνικότητα (αδιάλειπτη σύνδεση, υψηλή ταχύτητα με χαμηλό κόστος), η οποία θα δώσει τη δυνατότητα σε υπηρεσίες όπως η διανομή πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού, δυνατότητες ασύγχρονης αλλά κυρίως σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, ειδικότερα για τα απομακρυσμένα σχολεία συνεδρίες τηλεκπαίδευσης, παρακολούθηση μαθημάτων ειδικότητας και εκπαιδευτικών εκδηλώσεων, επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο κτλ.

Ο παραπάνω εξοπλισμός πιστεύω ότι θα χαρακτηρίζει την τάξη του μέλλοντος.

Ε.Ε.:Υπάρχουν διάφορα είδη λογισμικού που μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση (υπερμεσικές εφαρμογές, εργαλεία e-learning, συστήματα αυτό-αξιολόγησης, εργαλεία παρουσίασης και υποστήριξης του μαθήματος, κ.α.). Υπάρχουν διαθέσιμοι τίτλοι στην ελληνική αγορά; Πως μπορούν να αξιοποιηθούν σωστά στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Ε.Γ.: Η ερώτηση αυτή μου δίνει την ευκαιρία να σας προτείνω την ιστοσελίδα της Εκπαιδευτικής Πύλης που φιλοξενεί Εκπαιδευτικό Λογισμικό

Στην ενότητα Προϊόντα Εκπαιδευτικού Λογισμικού (Υπ.Ε.Π.Θ./Π.Ι./Ε.Α.Ι.Τ.Υ.) θα βρείτε το εκπαιδευτικό λογισμικό που έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια των έργων ΟΔΥΣΣΕΑ (έργο ΕΠΕΑΕΚ/Β' ΚΠΣ) και ΠΛΕΙΑΔΕΣ (Κοινωνία της Πληροφορίας Γ΄ ΚΠΣ). Το λογισμικό αυτό περιλαμβάνει πολυεποπτικά εργαλεία μοντελοποίησης, ανοιχτά περιβάλλοντα πειραματισμού και διερευνητικής μάθησης, εικονικά εργαστήρια, διαδραστικά περιβάλλοντα προσομοίωσης κ.α. Κάποιοι πολύ γνωστοί τίτλοι είναι Ιστορικός Άτλαντας CENTENIA, Δ.Ε.Λ.Υ.Σ, Κύτταρο μια πόλη, Interactive Physics, Cabri, Ανακαλύπτω τις μηχανές,The Geometer's SKETCHPAD και πολλά άλλα. Το λογισμικό καλύπτει τα περισσότερα από τα μαθήματα που διδάσκονται στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει γύρω στους 50 τίτλους.

Η ενότητα Εκπαιδευτικά Πακέτα ( Υπ.Ε.Π.Θ / Ε.Α.Ι.Τ.Υ ) περιλαμβάνει ως τώρα γύρω στους 35 τίτλους εκπαιδευτικών πακέτων που έχει προμηθευτεί το Υπ.Ε.Π.Θ από διάφορους ανάδοχους στο πλαίσιο της ενότητας ΝΗΡΗΙΔΕΣ του έργου ΠΛΕΙΑΔΕΣ. Με τον όρο «ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά πακέτα» προσδιορίζεται εδώ ένας αριθμός εκπαιδευτικών σεναρίων για εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Οι δραστηριότητες αυτές έχουν αναπτυχθεί με τα εργαλεία-λογισμικά της προηγούμενης ενότητας και ακολουθούν τις σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίες που οδηγούν τους μαθητές στη γνώση μέσω της διερεύνησης και του πειραματισμού συνεργαζόμενοι σε ομάδες με τον δάσκαλο οδηγό σε αυτήν την διαδικασία. Τέτοια Εκπαιδευτικά πακέτα είναι:Ταξίδι σ’ ένα δίκτυο, Αλγοριθμική και προγραμματισμός, Επεξεργασία Ιστορικών Πηγών, Πλανήτης Γη Β΄ και πολλά άλλα.
Θα ήθελα ειλικρινά να μπω σε μια τάξη που να διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό, δηλ. διαδραστικό πίνακα και να εφαρμόσω αυτά τα σενάρια. Είμαι σίγουρη ότι με σύμμαχο το ενδιαφέρον των παιδιών θα κατάφερνα να τα βλέπω να συνεργάζονται προκειμένου να βρουν τη λύση σε ένα πρόβλημα ενός καλά σχεδιασμένου σεναρίου, να πειραματίζονται, να επιμένουν, να αναδεικνύουν τις δεξιότητες και τα ταλέντα τους, να ικανοποιούνται και να χαίρονται όταν «ανακαλύπτουν» τη γνώση που με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας δηλ, την απλή αναφορά ίσως θα πέρναγε δίπλα τους αδιάφορη.

Ε.Ε.:Τι δυνατότητες προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία πληροφορικής και επικοινωνιών στην εύρεση και σύνταξη εκπαιδευτικού υλικού ή στην προετοιμασία των εκπαιδευτικών;

Ε.Γ.: Η σύγχρονη τεχνολογία πληροφορικής προσφέρει και τον εξοπλισμό και το λογισμικό για την κατασκευή του εκπαιδευτικού υλικού. Ο εξοπλισμός είναι αυτός που απαιτείται για την κατασκευή μιας εφαρμογής πολυμέσων, ενώ υπάρχει πλέον και η υποδομή στα σχολεία για γρήγορη διασύνδεση στο διαδίκτυο και την εύρεση των πολυμεσικών στοιχείων εικόνων, βίντεο κ.α. που θα συνθέσουν πολυμεσικό εκπαιδευτικό υλικό.

Όσον αφορά το λογισμικό υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία λογισμικού ελεύθερου και μη για κατασκευή πολυμεσικού εκπαιδευτικού υλικού. Επίσης υπάρχουν τα προϊόντα εκπαιδευτικού λογισμικού από τα έργα Οδύσσεια και Πλειάδες με τα οποία μπορούν να κατασκευαστούν δραστηριότητες, σενάρια, μικρόκοσμοι, σχέδια μαθημάτων με μεγάλο βαθμό διαδραστικότητας και αλληλεπιδραστικότητας. Επίσης υπάρχουν τα «ολοκληρωμένα εκπαιδευτικά πακέτα» με έτοιμα σενάρια για εκπαιδευτικές δραστηριότητες που έχουν αναπτυχθεί από το έργο Πλειάδες και πρόσφατα διατίθεται από την Εκπαιδευτική Πύλη.

Πιστεύω όμως ότι δεν είναι δυνατόν ο Εκπαιδευτικός για κάθε μια ενότητα που θέλει να διδάξει να κατασκευάζει και κάποια αντίστοιχη διαδραστική δραστηριότητα με κάποιο από τα προϊόντα εκπαιδευτικού λογισμικού. Μια ώρα διδασκαλίας βάσει ενός τέτοιου σεναρίου που να χρησιμοποιεί εκπαιδευτικό λογισμικό απαιτεί σίγουρα πολλές ώρες προετοιμασία. Θα μπορούσε ενδεχομένως να κατασκευάσει κάποιες από αυτές τις δραστηριότητες αλλά όχι όλες. Ευθύνη του Εκπαιδευτικού είναι να εφαρμόζει τις δραστηριότητες μέσα στην τάξη και όχι να τις κατασκευάζει. Εδώ είναι που χρειάζονται οι on-line κοινότητες των εκπαιδευτικών για επικοινωνία και συγκέντρωση υλικού. Όμως η καλύτερη λύση πιστεύω ότι είναι η ύπαρξη ενός επίσημου δικτυακού τόπου που να συγκεντρώνει εκπαιδευτικό υλικό από την εκπαιδευτική κοινότητα και να καλύπτει όλες τις ενότητες όλων των μαθημάτων. Αυτός ο δικτυακός τόπος υπάρχει και είναι η δικτυακή Εκπαιδευτική Πύλη
www.e-yliko.gr

Ε.Ε.:Τι ρόλο μπορούν να παίξουν οι on-line κοινότητες εκπαιδευτικών; Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στη χώρα μας;

Ε.Γ.: Οι on-line κοινότητες εκπαιδευτικών δίνουν την ευκαιρία για επικοινωνία μεταξύ τους και ανταλλαγή απόψεων, προτάσεων, σκέψεων σε θέματα Εκπαίδευσης ή πολύ συγκεκριμένα στο περιεχόμενο μαθημάτων. Οι on-line κοινότητες μπορούν να συγκεντρώσουν εκπαιδευτικό υλικό, όπως η Ελληνική Πύλη Παιδείας www.eduportal.gr, άλλες είναι περισσότερο προσανατολισμένες στην ανταλλαγή απόψεων για εκπαιδευτικά θέματα www.edra.gr.

Πολλές κοινότητες έχουν μικρή διάρκεια ζωής γιατί δημιουργούνται στη διάρκεια κάποιων επιμορφωτικών προγραμμάτων και μετά εγκαταλείπονται.

Η Εκπαιδευτική Πύλη δεν διαθέτει on-line κοινότητες αυτή τη στιγμή αλλά σύντομα θα αναβαθμιστεί και θα έχει. Πιστεύω ότι είναι ο κατάλληλος δικτυακός τόπος για να φιλοξενεί on-line κοινότητες προσανατολισμένες σε θέματα που έχουν να κάνουν με εκπαιδευτικό υλικό και περιεχόμενο.

Γενικά ο ρόλος των on-line κοινοτήτων είναι πολύ χρήσιμος και ουσιώδης αφού η συνεργασία πάνω σε θέματα είτε γνωστικού αντικειμένου είτε συστήματος Εκπαίδευσης σίγουρα προωθεί τόσο τη γνώση όσο και την Εκπαίδευση.

"Στο θέμα του εκπαιδευτικού λογισμικού είναι πολύ σημαντικό βήμα η διάθεση των προϊόντων εκπαιδευτικού λογισμικού των έργων της Οδύσσειας και των Πλειάδων. Πρέπει να ενισχυθεί η προσπάθεια για παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού τόσο από Ευρωπαϊκά προγράμματα, όσο και από τους ίδιους τους Εκπαιδευτικούς. Για το λόγο αυτό πρέπει να δοθούν κίνητρα στους εκπαιδευτικούς π.χ. οικονομικά ή άλλα βραβεία μέσα από διαγωνισμούς, ώστε να δημιουργήσουν προτάσεις διδασκαλίας. Η Εκπαιδευτική Πύλη στη νέα της δυναμική μορφή μπορεί να συγκεντρώσει αυτό το Εκπαιδευτικό υλικό".

Ε.Ε.:Τι είναι το www.e-yliko.gr και τι ανάγκες εξυπηρετεί; Σε ποιους απευθύνεται και σε τι βαθμό το χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί;

Ε.Γ.: Η Εκπαιδευτική Πύλη www.e-yliko.gr είναι ο επίσημος δικτυακός τόπος του υπουργείου Παιδείας που παρέχει στην εκπαιδευτική κοινότητα εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό. Το εκπαιδευτικό υλικό που φιλοξενείται στην Εκπαιδευτική Πύλη διακρίνεται στις βασικές κατηγορίες: Προτάσεις διδασκαλίας σχεδιασμένες για τις ενότητες των σχολικών μαθημάτων, οι οποίες χρησιμοποιούν εκπαιδευτικό λογισμικό κυρίως τα προϊόντα της Οδύσσειας και των Πλειάδων και μπορούν να εισάγουν τις Νέες Τεχνολογίες στο μάθημα και να προωθήσουν τον διερευνητικό τρόπο μάθησης. Οι προτάσεις διδασκαλίας έχουν την έγκριση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Ένας άλλος τύπος υλικού που υπάρχει στην Εκπαιδευτική Πύλη είναι το υποστηρικτικό υλικό. Πρόκειται για υλικό σε μορφή συμπιεσμένων αρχείων ή χρήσιμοι σύνδεσμοι (πάνω από 2000 περίπου για όλα τα μαθήματα) που θα βοηθήσουν τον εκπαιδευτικό να συνθέσει το δικό του σχέδιο μαθήματος.

Από το Μάιο του 2008 η Εκπαιδευτική Πύλη έχει αναβαθμιστεί και διαθέτει πλέον δυναμικές σελίδες. Οι εκπαιδευτικοί εισάγοντας τα στοιχεία λογαριασμού τους στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο μπορούν να καταχωρούν οι ίδιοι από τις ιστοσελίδες της Εκπαιδευτικής Πύλης τις προτάσεις διδασκαλίας που κατασκεύασαν, με στόχο να συγκεντρωθεί μια αξιόλογη συλλογή προτάσεων διδασκαλίας που να καλύπτει όλες τις ενότητες όλων των μαθημάτων. Οι προτάσεις διδασκαλίας που κατατίθενται με αυτόν τον τρόπο δεν εμφανίζονται αμέσως αλλά μένουν σε εκκρεμότητα μέχρι να ελεγχθούν από επιτροπή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, όπου και εμφανίζονται αν εγκριθούν. Με τον τρόπο αυτό οι Προτάσεις Διδασκαλίας που έχουν αναρτηθεί στην Εκπαιδευτική Πύλη έχουν την έγκριση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

Επίσης η Εκπαιδευτική Πύλη παρέχει στους εκπαιδευτικούς εκπαιδευτικό λογισμικό δηλ. τα προϊόντα των έργων Οδύσσεια και Πλειάδες.

Στα άμεσα σχέδια της Εκπαιδευτικής Πύλης είναι η τεχνολογική αναβάθμιση με on-line κοινότητες, καλύτερη μηχανή αναζήτησης κ.α. αλλά και συγκέντρωση εκπαιδευτικού υλικού, ώστε να καλυφθούν με προτάσεις διδασκαλίας οι ενότητες όλων των μαθημάτων της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Η Εκπαιδευτική Πύλη απευθύνεται σε Εκπαιδευτικούς. Έχει μεγάλη επισκεψιμότητα (αρκετές χιλιάδες ανά μήνα). Βέβαια οι Εκπαιδευτικοί χρειάζονται παραπάνω ενθάρρυνση και πρέπει να τους δοθούν κίνητρα, ώστε να καταθέτουν προτάσεις διδασκαλίας. Όσο η Εκπαιδευτική Πύλη γεμίζει από εκπαιδευτικό υλικό τόσο οι Εκπαιδευτικοί θα βρίσκουν στην Εκπαιδευτική Πύλη την πρόταση διδασκαλίας που χρειάζονται, ώστε με μεγάλη οικονομία χρόνου να προετοιμάσουν για την επόμενη μέρα μια διδασκαλία σύμφωνη με τις σύγχρονες μεθόδους μάθησης και την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών.

Ε.Ε.:Ποιες δυσκολίες εμφανίζονται στην προσπάθεια ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση; Πως προτείνετε να ξεπεραστούν;

Ε.Γ.: Οι δυσκολίες στην προσπάθεια ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση είναι πολλές: Αρχικά η έλλειψη επαρκούς εκπαιδευτικού υλικού που να καλύπτει όσο το δυνατόν περισσότερες ενότητες μαθημάτων, κατάλληλα σχεδιασμένου, ώστε να χρησιμοποιεί εκπαιδευτικό λογισμικό και να αξιοποιεί τις ΤΠΕ στη διδασκαλία. Έπειτα είναι και η έλλειψη επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και σίγουρα ελλείψεις στην απόκτηση αλλά και τη συντήρηση του κατάλληλου εξοπλισμού στα σχολεία.
Οι δυσκολίες μπορούν να ξεπεραστούν.

Ως προς την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού είναι πολύ χρήσιμα τα εκπαιδευτικά σενάρια που πρόσφατα αναρτήθηκαν στην Εκπαιδευτική Πύλη από το έργο των Πλειάδων. Θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν Ευρωπαϊκά προγράμματα για την παραγωγή επιπλέον εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού.

Επειδή όμως οι πλέον κατάλληλοι για να παράγουν εκπαιδευτικό υλικό είναι οι Εκπαιδευτικοί θα πρέπει να τους δοθούν κίνητρα, ώστε να κατασκευάσουν προτάσεις διδασκαλίας και στη συνέχεια μπορούν να τις καταθέσουν στην Εκπαιδευτική Πύλη.
Τα κίνητρα θα μπορούσαν να είναι οικονομικά π.χ. μια πρόταση διδασκαλίας που θα παίρνει έγκριση από το ΠΙ θα μπορούσε να έχει μια οικονομική απολαβή για τον εκπαιδευτικό. Επίσης θα μπορούσαν να δημιουργηθούν διαγωνισμοί και να βραβεύονται οι καλύτερες προτάσεις διδασκαλίας. Το κέρδος είναι ότι το υλικό που θα συγκεντρώνεται θα ανήκει πλέον σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα και θα μπορεί να εφαρμοστεί στην τάξη απαιτώντας το λιγότερο δυνατό χρόνο προετοιμασίας από τον εκπαιδευτικό.

Ως προς την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών θεωρώ ότι αυτή είναι απαραίτητη για όλους τους εκπαιδευτικούς. Θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο και πάνω σε συγκεκριμένα σενάρια, όπως αυτά μπορούν να εφαρμοστούν μέσα στην τάξη. Θεωρώ ότι ο εκπαιδευτικός έχει ευθύνη να εφαρμόζει τις δραστηριότητες μέσα στην τάξη και όχι να τις κατασκευάζει ανάλογα με το ενδιαφέρον του, το χρόνο του ή την εξοικείωσή του με τις Νέες Τεχνολογίες.

Ως προς τον εξοπλισμό των σχολείων πιστεύω ότι πρέπει να τεθεί ως προτεραιότητα να αποκτήσουν τουλάχιστον ένα διαδραστικό πίνακα (γεγονός που τουλάχιστον από θέμα κόστους είναι ρεαλιστικό), ώστε όλοι οι μαθητές να απολαύσουν κάποιες διδακτικές ώρες σύγχρονης διδασκαλίας με αξιοποίηση του εκπαιδευτικού λογισμικού και των Νέων Τεχνολογιών.

Ε.Ε.:Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν, κατά τη γνώμη σας, όσον αφορά την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση; Πως μπορούν να αντιμετωπιστούν;

Ε.Γ.: Οι κίνδυνοι πιστεύω ότι προέρχονται από τη μη σωστή αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Η σωστή αξιοποίηση των ΤΠΕ προϋποθέτει τα τρία βασικά συστατικά της επιτυχίας, δηλ. κατάλληλος εξοπλισμός με πυρήνα τον διαδραστικό πίνακα, κατάλληλα σχεδιασμένα εκπαιδευτικά σενάρια, συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πάνω στο νέο εκπαιδευτικό υλικό και στον τρόπο εφαρμογής του μέσα στην τάξη.

Αν κάποιο από τα τρία αυτά συστατικά λείπει τότε προκύπτουν κίνδυνοι. Π.χ. αν λείπει ο εξοπλισμός η εφαρμογή των δραστηριοτήτων είναι από προβληματική έως αδύνατη, αν λείπουν οι δραστηριότητες ο διαδραστικός πίνακας κινδυνεύει να χρησιμοποιείται σαν τον παραδοσιακό πίνακα, ενώ αν λείπει η επιμόρφωση πολύ λίγοι εκπαιδευτικοί θα αφιερώσουν το χρόνο που χρειάζεται για να πειραματιστούν πάνω στη νέα πρόταση για τον τρόπο διδασκαλίας.

Ακόμα όμως κι αν υπάρχουν τα τρία αυτά συστατικά η αξιοποίηση των ΤΠΕ μπορεί να προκαλέσει τη δυσαρέσκεια όσων εκπαιδευτικών δεν θέλουν να αλλάξουν τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας είτε επειδή πιστεύουν ότι εκπαίδευση είναι απλώς η μετάδοση γνώσεων από το δάσκαλο στο μαθητή και δεν χρειάζεται κάτι άλλο, είτε επειδή δεν θέλουν να διαθέσουν χρόνο για επιμόρφωση και μελέτη των νέων τάσεων, ίσως γιατί δεν μπορούν λόγω υποχρεώσεων, ίσως ακόμα γιατί απλώς δεν θέλουν να προσπαθήσουν παραπάνω.

Ο τρόπος αντιμετώπισης πιστεύω ότι είναι η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας για τη μεγάλη σημασία της αξιοποίησης των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Πιστεύω ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί θα συμφωνήσουν στο τέλος ότι χρειαζόμαστε μια καλύτερη και σύγχρονη Παιδεία.

Ε.Ε.:Καθώς οι εκπαιδευτικοί φορείς εξοπλίζονται με μέσα πληροφορικής και επικοινωνιών, αυξάνουν οι ανάγκες τους σε τεχνική υποστήριξη. Πως αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα;

Ε.Γ.: Αυτή τη στιγμή το θέμα της τεχνικής υποστήριξης αντιμετωπίζεται για μεν θέματα δικτύων από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο για δε τα προβλήματα που προκύπτουν στο σχολικό εργαστήριο υπάρχουν τα κέντρα ΚΕ. ΠΛΗ.ΝΕ.Τ. Η λειτουργία όμως και των δύο είναι αυτή τη στιγμή προβληματική.

Το ΠΣΔ χρειάζεται ενίσχυση για να συνεχίσει το έργο του και να βελτιώσει τη δικτύωση των σχολικών μονάδων ως προς την ταχύτητα και την ευρυζωνικότητα και να αυξήσει και να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες που προσφέρει. Είναι γνωστό ότι στην παρούσα κατάσταση υπάρχει πρόβλημα στη χρηματοδότηση του ΠΣΔ.

Όσο για την τεχνική υποστήριξη των σχολείων πιστεύω ότι πρέπει να ενισχυθούν τα κέντρα ΚΕΠΛΗΝΕΤ όχι μόνο με αποσπασμένους Εκπαιδευτικούς αλλά και με μόνιμο τεχνικό προσωπικό, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες για τεχνική υποστήριξη που προκύπτουν στα σχολεία.

Ε.Ε.:Μία σεβαστή μερίδα εκπαιδευτικών εκφράζει ανησυχίες και αντιρρήσεις όσον αφορά στον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης με ψηφιακά μέσα. Έχετε συναντήσει πολλές φορές τέτοια φαινόμενα τεχνοφοβίας; Πως τα αντιμετωπίζετε;

Ε.Γ.: Πιστεύω ότι όλοι οι Εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές στην Παιδεία. Ο εκσυγχρονισμός με ψηφιακά μέσα σίγουρα φοβίζει όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτά. Θεωρώ όμως ότι υπάρχει γενικά θετική διάθεση για αξιοποίηση και χρήση των νέων τεχνολογιών ακόμα και από τους εκπαιδευτικούς που έχουν δυσκολία σε αυτές.

Εγώ ως πληροφορικός έχω συναντήσει πολλούς συναδέλφους μου άλλων ειδικοτήτων που ενώ είχαν δυσκολία, ωστόσο είχαν ενδιαφέρον για τις ΤΠΕ και ζητούσαν τη βοήθειά μου είτε επειδή ήθελαν να μάθουν να πλοηγούνται στο διαδίκτυο, είτε επειδή ήθελαν να εξοικειωθούν με τη χρήση προγραμμάτων του Microsoft Office αλλά και άλλων προγραμμάτων, όπως επεξεργασίας πολυμεσικών στοιχείων κ.α., είτε ακόμα επειδή ήθελαν να μάθουν να χρησιμοποιούν το εκπαιδευτικό λογισμικό που στοιβάζεται αναξιοποίητο στα ντουλάπια των σχολικών εργαστηρίων.

Στις όποιες ανησυχίες και αντιρρήσεις στη χρήση των ΤΠΕ, τις οποίες σπάνια συναντώ εγώ απαντώ με το παράδειγμά μου αξιοποιώντας όπως μπορώ τις ΤΠΕ στο μάθημά μου και φυσικά είμαι πρόθυμη να βοηθήσω εάν μπορώ τους συναδέλφους μου σε θέματα νέων τεχνολογιών.

Θεωρώ όμως ότι πρέπει να δοθεί βαρύτητα στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών γιατί ο χρόνος που αφιερώνεται στις νέες μεθόδους διδασκαλίας που αξιοποιούν τις ΤΠΕ είναι επένδυση για μια καλύτερη Παιδεία.

Ε.Ε.:Συνολικά, σε ποιο βαθμό αξιοποιούνται οι σύγχρονες τεχνολογίες στη χώρα μας; Τι βήματα έχουν γίνει και τι χρειάζεται να περιμένουμε στο μέλλον;

Ε.Γ.: Θα χαρακτήριζα το βαθμό αξιοποίησης των Νέων Τεχνολογιών στην Ελληνική Εκπαίδευση σχετικά μικρό. Όμως έχουν γίνει βήματα και μπορούν να γίνουν ακόμα περισσότερα.

Έχουν βελτιωθεί οι υποδομές για γρήγορη διασύνδεση στο διαδίκτυο των σχολικών μονάδων τουλάχιστον για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Πρέπει να συνεχιστεί το έργο του ΠΣΔ και για την Πρωτοβάθμια και να δοθεί έμφαση στην ευρυζωνικότητα για επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο κυρίως για απομακρυσμένα σχολεία.
Στο θέμα του εκπαιδευτικού λογισμικού είναι πολύ σημαντικό βήμα η διάθεση των προϊόντων εκπαιδευτικού λογισμικού των έργων της Οδύσσειας και των Πλειάδων. Πρέπει να ενισχυθεί η προσπάθεια για παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού τόσο από Ευρωπαϊκά προγράμματα, όσο και από τους ίδιους τους Εκπαιδευτικούς. Για το λόγο αυτό πρέπει να δοθούν κίνητρα στους εκπαιδευτικούς π.χ. οικονομικά ή άλλα βραβεία μέσα από διαγωνισμούς, ώστε να δημιουργήσουν προτάσεις διδασκαλίας. Η Εκπαιδευτική Πύλη στη νέα της δυναμική μορφή μπορεί να συγκεντρώσει αυτό το Εκπαιδευτικό υλικό.

Όσον αφορά την επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών έγινε μια πρώτη καλή προσπάθεια με την επιμόρφωση Β επιπέδου των Εκπαιδευτικών πάνω στις Νέες Τεχνολογίες και στο Εκπαιδευτικό Λογισμικό. Αυτή η επιμόρφωση πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο για όλους τους Εκπαιδευτικούς και πάνω σε συγκεκριμένα εκπαιδευτικά σενάρια που να μπορούν να εφαρμοστούν στην τάξη.
Ως προς τον εξοπλισμό, όλα τα σχολεία διαθέτουν σχολικά εργαστήρια. Πιστεύω και εύχομαι ότι τα σχολεία σύντομα θα αποκτήσουν τουλάχιστον ένα διαδραστικό πίνακα σε συνδυασμό με ατομικό εξοπλισμό σε μια τουλάχιστον αίθουσα κοινής χρήσεως.

Ο Γιάννης Σαλονικίδης για την τεχνολογία και την εκπαίδευση

Συναντήσαμε το Γιάννη Σαλονικίδη στο 5ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο της Σύρου, όπου η Ευφυής Εκπαίδευση ήταν παρούσα. Οι απόψεις του για την εκπαίδευση και τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και βαρύτητα, όχι μόνο επειδή συμμετέχει ενεργά στο διάλογο για τη σωστή αξιοποίησή των ψηφιακών μέσων, αλλά και διότι είναι δάσκαλος και βιώνει καθημερινά τα ζητήματα για τα οποία θα μας μιλήσει παρακάτω.

Ο κος Σαλονικίδης είναι πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στις Φυσικές επιστήμες «Μιχάλης Δερτούζος» και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε, ενώ είναι και δάσκαλος στο 11ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους όσον αφορά στη διοργάνωση του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου της Σύρου.

Ο Γιάννης Σαλονικίδης στην εναρκτήρια ομιλία του 5ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου της Σύρου, στις 8/5/2009. "Θεωρώ την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών θεμέλιο οποιασδήποτε αλλαγής στην εκπαίδευση", θα μας πει αργότερα.

Ε.Ε.Είσαστε δάσκαλος και παράλληλα ασχολείστε με την τεχνολογία. Πως συμβιβάζονται οι ιδιότητες του εκπαιδευτικού και του θιασώτη των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών; Πως φτάσατε ως εδώ;

Γ.Σ.Η ενασχόλησή μου με τις ΤΠΕ ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια περίπου. Από την πρώτη στιγμή διαισθάνθηκα πως οι ΤΠΕ θα μπορούσαν να συνδυαστούν άριστα με την εκπαιδευτική μου ιδιότητα. Βέβαια στην αρχή η σχέση αυτή ήταν εργαλειακή, αλλά καθώς περνούσαν τα χρόνια διαπίστωσα πως οι ΤΠΕ ήταν δυνατόν να προσφέρουν νέα, ενδιαφέροντα, συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης επομένως μου έδωσαν τη δυνατότητα να βελτιωθώ επαγγελματικά και να διευρύνω το πεδίο δράσης μου. Σήμερα θεωρείται αναγκαία η καλή γνώση της τεχνολογίας για έναν εκπαιδευτικό, αφού το ζήτημα της ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση αποτελεί στόχο της εκπαιδευτικής μας πολιτικής. Απ’ αυτή τη σκοπιά δικαιώνονται οι αρχικές μου επιλογές, δηλ. να «επενδύσω» κόπο και χρόνο στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Ε.Ε.Είστε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών «Μιχάλης Δερτούζος» και συμμετέχετε στην Ελληνική Ένωση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τους σκοπούς και τη δράση αυτών των οργανώσεων;

Γ.Σ.Η Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στις Φυσικές επιστήμες «Μιχάλης Δερτούζος» ιδρύθηκε το 2003 από εκπαιδευτικούς – επιμορφωτές ειδικότητας φυσικών επιστημών. Στην πορεία όμως το σωματείο «αγκάλιασε» όλους τους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ στη διδασκαλία.
Ουσιαστικά πρόκειται για μια κοινότητα εκπαιδευτικών με κύριους στόχους την ανταλλαγή απόψεων για τη διδασκαλία με τη χρήση ΤΠΕ, την ενημέρωση για τις εξελίξεις στην τεχνολογία και το εκπαιδευτικό λογισμικό, την παραγωγή και το διαμοιρασμό εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με ΤΠΕ κλπ.

Οι δραστηριότητές μας περιλαμβάνουν τη διανομή δωρεάν εκπαιδευτικού λογισμικού και την οργάνωση και διεξαγωγή επιμορφωτικών συναντήσεων, ημερίδων και εργαστηριακών παρουσιάσεων (περισσότερα: http://ekped.ekped.gr ). Όλα αυτά σε εθελοντική βάση, έπειτα από αίτημα των συναδέλφων ή των σχολικών μονάδων που ενδιαφέρονται, και χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση.

Το 2008 διοργανώσαμε το Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας με πολύ μεγάλη συμμετοχή εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων και ήδη διοργανώνουμε το 2ο Συνέδριο που θα διεξαχθεί την άνοιξη του 2010 στην Ημαθία.

Η Ελληνική Ένωση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση – e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε ιδρύθηκε το 2007, έπειτα από συζητήσεις δύο ετών, με πρωτοβουλία και υποστήριξη ομάδων εκπαιδευτικών της Σύρου, της Αθήνας, του Αγρινίου, της Ρόδου, της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης καθώς και με τη συμπαράσταση μιας μερίδας Πανεπιστημιακών με επιστημονικά ενδιαφέροντα για τα λογισμικά, το διαδίκτυο και τη Διδακτική με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Εκπροσωπεί εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, στελέχη της εκπαίδευσης, επιστήμονες – ερευνητές, παραγωγούς εκπαιδευτικού υλικού και ειδικούς με κοινό ενδιαφέρον την παιδαγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Οι στόχοι της είναι παρόμοιοι με αυτούς της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών «Μιχάλης Δερτούζος». Μια από τις σημαντικές δραστηριότητές της είναι και η διεξαγωγή του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου για τις ΤΠΕ στη Σύρο. Επίσης μεγάλη αποδοχή από την εκπαιδευτική κοινότητα απολαμβάνουν οι δύο ανοικτές επιστολές που έχει υποβάλει στους αρμόδιους φορείς με θέμα: «Τα επτά εμπόδια για την ομαλή ένταξη των «Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας» και «Πρόταση του e-Δικτύου για την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση».

Κοινή δραστηριότητα των δύο ενώσεων είναι η βράβευση των καλύτερων σχολικών ιστοσελίδων. Φέτος στη Σύρο διοργανώθηκε ο 3ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός με μεγάλη επιτυχία. Ελπίζουμε να καθιερωθεί ο διαγωνισμός ως θεσμός και να δώσει τα κίνητρα στους εκπαιδευτικούς να δημιουργήσουν δικτυακούς τόπους υψηλών προδιαγραφών με πλούσιο παιδαγωγικό περιεχόμενο.

Ε.Ε.Συμμετείχατε στη διοργάνωση του 5ου Συνεδρίου της Σύρου. Θα μας μιλήσετε για την ιστορία και τους στόχους του συνεδρίου;

Γ.Σ.Τα συνέδρια στη Σύρο ξεκίνησαν το Μάιο του 2001 και διεξάγονται ανελλιπώς ανά διετία. Σκοπός των Συνεδρίων είναι ο προβληματισμός και ο δημιουργικός διάλογος αναφορικά με την εφαρμογή των «Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση» (ΤΠΕ-Ε), καθώς και στις σύγχρονες πρακτικές τους, δίνοντας βαρύτητα σε θέματα διδακτικής μεθοδολογίας.

Χαρακτηριστικό όλων των συνεδρίων είναι το έντονο ενδιαφέρον που δείχνουν οι εκπαιδευτικοί για συμμετοχή και ο μεγάλος αριθμός των ανακοινώσεων.

Ε.Ε.Είσαστε ικανοποιημένος από την έκβαση του φετινού συνεδρίου; Τι θα λέγατε ότι ήταν το πλέον αξιοσημείωτο συμπέρασμα ή καινοτομία που παρουσιάστηκε;

Γ.Σ.Δεν θα μπορούσα παρά να είμαι ικανοποιημένος. Ενδεικτικά αναφέρω πως στο 5ο Συνέδριο παρουσιάστηκαν συνολικά 230 εισηγήσεις οι οποίες κάλυψαν μια ευρεία γκάμα θεματολογίας ΤΠΕ στην εκπαίδευση και σχεδόν όλες τις ειδικότητες εκπαιδευτικών. Επίσης παρουσιάστηκαν εισηγήσεις από προσκεκλημένους ομιλητές. Χρησιμοποιήθηκαν 13 αίθουσες για τις παρουσιάσεις, ενώ πραγματοποιήθηκαν και 4 εργαστήρια με θέματα Διδασκαλίας Ιστορίας με Ψηφιακές Βιβλιοθήκες, Φιλολογικά, Οπτική, Web 2.0, Περιβαλλοντική, Επεξεργασία Ψηφιακού Βίντεο, Δραστηριότητες με Μαθητικούς Υπολογιστές στην "Τάξη του Μέλλοντος". Ο τελικός απολογισμός μάς δίνει έναν αριθμό 850 περίπου συνέδρων.

Σημεία που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον των συνέδρων ήταν τα εργαστήρια MBL (Microcomputer Based Laboratory) ή των ΣΣΛΑ-Συστημάτων Συγχρονικής Λήψης και Απεικόνισης, το αντίστοιχο εργαστήριο εκπαιδευτικής ρομποτικής της ελληνικής ομάδας του ευρωπαϊκού έργου TERECoP (Teacher Education on Robotics-Enhanced Constructivist Pedagogical Methods) αλλά και οι παρουσιάσεις των διαδραστικών πινάκων από εταιρείες του χώρου.

Ε.Ε.Σε ποιους απευθύνεται το συνέδριο της Σύρου; Σε ποιους συστήνετε να το παρακολουθούν; Τι ανταπόκριση έχει, τελικά, από αυτούς τους ανθρώπους;

Γ.Σ.Το συνέδριο απευθύνεται στους Εκπαιδευτικούς όλων των γνωστικών αντικειμένων της Προσχολικής και Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, της Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, της Ειδικής Αγωγής, στους Επιμορφωτές των ΤΠΕ, καθώς και στους Σχολικούς Συμβούλους, και γενικότερα στα Στελέχη Εκπαίδευσης. Η ανταπόκριση φαίνεται να είναι μεγάλη κρίνοντας από τον αριθμό των συνέδρων που το παρακολουθούν αλλά και από τον αυξανόμενο αριθμό των εισηγήσεων που υποβάλλονται κάθε φορά.

Ε.Ε.Σε ποιο βαθμό αξιοποιείται η σύγχρονη τεχνολογία στην εκπαίδευση της χώρας μας; Τι βήματα έχουν γίνει και ποια πρέπει να γίνουν στο άμεσο μέλλον;

Γ.Σ.Οι διάφορες έρευνες για το ζήτημα αυτό δεν είναι ενθαρρυντικές. Έχουν γίνει βέβαια επενδύσεις σε τεχνολογικό εξοπλισμό και έργα υποδομής (δίκτυα ΗΥ, ευρυζωνικότητα κλπ.) αλλά ακόμη αναρωτιόμαστε για το πώς. Φαίνεται πως υπάρχουν προβλήματα σχεδιασμού και υλοποίησης για μια ολοκληρωμένη ενσωμάτωση και διδακτική αξιοποίηση των ΤΠΕ στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
Κατά τη γνώμη μου είναι επιτακτική η αλλαγή των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών, η εξακτινωμένη επιμόρφωση και κυρίως η παιδαγωγική υποστήριξη των εκπαιδευτικών που θέλουν να χρησιμοποιήσουν ΤΠΕ στη διδασκαλία.

Ε.Ε.Οι εκπαιδευτικοί της χώρας μας είναι έτοιμοι να αξιοποιήσουν τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα; Θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες και πόσο εύκολα πιστεύετε ότι θα τις ξεπεράσουν;

Γ.Σ.Θα ήταν επιπόλαιο να πούμε κάτι τέτοιο. Η είσοδος των ψηφιακών μέσων στην τάξη απαιτεί εκπαίδευση στη χρήση αλλά και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην παιδαγωγική αξιοποίησή τους. Έχουν βέβαια ολοκληρωθεί προγράμματα επιμόρφωσης με τα αντικείμενα αυτά, όμως το αποτέλεσμα είναι θολό.

Οι δυσκολίες είναι δεδομένες. Δεν αρκεί η γνώση χειρισμού των μέσων. Απαιτείται, εκτός των άλλων, αλλαγή στάσης και ρόλου τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών. Τέτοιου είδους αλλαγές δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη.

Ε.Ε.Ολοένα και περισσότερα σχολεία εξοπλίζονται με διαδραστικούς πίνακες. Ποια είναι η γνώμη σας γι αυτό το εργαλείο; Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι οι διαδραστικές τεχνολογίες όπως ο διαδραστικός πίνακας ή το διαδραστικό θρανίο θα αλλάξουν το πρόσωπο της εκπαίδευσης; Υπάρχουν κίνδυνοι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη;

Γ.Σ.Ο διαδραστικός πίνακας (ή/και το διαδραστικό θρανίο) αποτελούν οπωσδήποτε μια καινοτομία στην εκπαίδευση. Διαθέτουν μια σειρά από τεχνολογικά χαρακτηριστικά που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε (λειτουργία με την αφή, ταχύτητα απεικόνισης, δυνατότητες αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών, συνεργασία απομακρυσμένων τάξεων κλπ.). Φαίνεται επίσης να έχουν θετικό αντίκτυπο στη συμμετοχή και την προσοχή των μαθητών στο μάθημα.
Οι εκπαιδευτικοί από τη μεριά τους θα εκτιμήσουν το γεγονός πως έχουν ένα ακόμη εργαλείο για την καλύτερη υποστήριξη της διδασκαλίας τους.

Η γνώμη μου είναι πως οι τεχνολογίες αυτής της μορφής από μόνες τους δεν μπορούν να αλλάξουν το πρόσωπο της εκπαίδευσης. Ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για εργαλεία. Άρα η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από τη χρήση.
Για παράδειγμα, ποιο είναι το παιδαγωγικό όφελος εάν ένας μαθητής ολοκληρώσει μια άσκηση ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ πάνω σε έναν διαδραστικό πίνακα; Η ανησυχία μου είναι μήπως συνεχίσουμε να «ταΐζουμε το σκύλο του Pavlov»* με …διαδραστικά μέσα.
Δεν αρκεί επομένως να έχει ο εκπαιδευτικός το μέσο αλλά να γνωρίζει τι να κάνει μ’ αυτό. Επανερχόμαστε λοιπόν στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που τη θεωρώ θεμέλιο οποιασδήποτε αλλαγής στην εκπαίδευση.

* Σημείωση: Αναφέρομαι σε μπιχεβιοριστικές θεωρίες μάθησης που θεωρούνται παρωχημένες και ακατάλληλες για την απόκτηση γνώσεων ανωτέρου επιπέδου.

Ε.Ε.Από την άλλη πλευρά, εμφανίζονται προτάσεις που αλλάζουν ατομικά το περιβάλλον του κάθε μαθητή, όπως η ιδέα του φορητού υπολογιστή ανά μαθητή. Ποια προσέγγιση είναι καλύτερη (διαδραστικός πίνακας ή φορητός ανά μαθητή) και γιατί; Οι δύο τάσεις μπορούν να συνδυαστούν;

Γ.Σ.Ειλικρινά αναρωτιέμαι εάν υπάρχει κάποιος άνθρωπος στην εκπαίδευση που θα μπορούσε με βεβαιότητα να απαντήσει στο ερώτημά σας.

Σίγουρα ο διαδραστικός πίνακας θα μπορούσε να ενταχθεί πολύ πιο εύκολα στη σχολική τάξη, αφού στην ουσία πρόκειται για ένα υποβοηθητικό εργαλείο της διδασκαλίας.

Η περίπτωση όμως του φορητού υπολογιστή ανά μαθητή είναι πολυσύνθετη. Ακούσαμε πρόσφατα την εξαγγελία του ΥΠΕΠΘ για την παροχή σε όλους τους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου ενός φορητού ΗΥ με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Άραγε… έχει γίνει κάποια μελέτη σκοπιμότητας αυτής της παροχής; Είναι έτοιμο το σημερινό ελληνικό σχολείο να στηρίξει διδασκαλία βασισμένη σε ΗΥ; Με τι λογισμικό θα είναι εφοδιασμένοι αυτοί οι φορητοί; Ποιος θα το αξιολογήσει και θα το επιλέξει; Θα είναι ελεύθερο ή κάποιο από τα γνωστά εμπορικά πακέτα;

Ας μην ξεχνάμε πως ένα χρόνο πριν το ΥΠΕΠΘ είχε θέσει σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο ενσωμάτωσης φορητού μαθητικού ΗΥ στις σχολικές τάξεις (ΥΟΙΟ & ΥΠΕΠΘ, 2008). Εκεί δεκάδες εκπαιδευτικοί αλλά και φορείς είχαν καταθέσει τις απόψεις, τους προβληματισμούς και τις αντιρρήσεις τους. Τι απέγινε με τα συμπεράσματα της διαβούλευσης;
Δεν ισχυρίζομαι πως είναι κακό να αποκτήσουν οι μαθητές έναν φορητό ΗΥ για το σπίτι, να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο κλπ. ούτε είναι κακό να δοθεί μια ανάσα στις επιχειρήσεις πληροφορικής που ασφυκτιούν, αλλά το ζήτημα του φορητού ΗΥ στο σχολείο είναι ένα τελείως διαφορετικό θέμα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη δέουσα σοβαρότητα.

Ε.Ε.Στο περιθώριο του συνεδρίου της Σύρου είχατε την ευκαιρία να δείτε από κοντά ένα διαδραστικό πίνακα SMART Board. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας; Τι σας κίνησε περισσότερο το ενδιαφέρον;

Γ.Σ.Ο Smart Board ήταν πραγματικά εντυπωσιακός. Παρέχει δεκάδες ψηφιακές ευκολίες στον εκπαιδευτικό διευκολύνοντας κατά πολύ το έργο του. Αυτό που βρήκα ενδιαφέρον από παιδαγωγικής σκοπιάς ήταν οι δυνατότητες για συνεργατικές μορφές διδασκαλίας καθώς και ο συνδυασμός διαδραστικού πίνακα και tablet PC.

Ε.Ε.Τι τεχνολογική υποδομή μπορεί να χρειαστεί ένας εκπαιδευτικός φορέας, εκτός από τον εξοπλισμό της εκπαιδευτικής αίθουσας; Έχει γίνει δουλειά στην κατεύθυνση της οργάνωσης και διαχείρισης της σχολικής κοινότητας, του εκπαιδευτικού υλικού, κλπ. με χρήση νέων τεχνολογιών;

Γ.Σ.Πέρα από την προμήθεια του εξοπλισμού, απαραίτητη είναι η δικτύωση της τάξης (όχι μόνο με τις άλλες τάξεις αλλά και με άλλα σχολεία) και η πρόσβαση στο διαδίκτυο με υψηλές ταχύτητες. Παράλληλα θεωρώ πολύ σημαντική την ύπαρξη μια ψηφιακής βιβλιοθήκης στην οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι οι εκπαιδευτικοί και μαθητές ενός σχολείου. Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ζητήματα όπως η οργάνωση της τάξης έτσι ώστε να ευνοούνται οι συνεργατικές μορφές διδασκαλίας και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

Στο ελληνικό δημόσιο σχολείο αυτές οι προϋποθέσεις δεν καλύπτονται και όπως αντιλαμβάνεστε έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας.

Ε.Ε.Εκτός από τον υλικό εξοπλισμό, απαιτείται και λογισμικό. Τι ανάγκες καλύπτουν οι υπάρχοντες τίτλοι; Σε τι βαθμό είναι εξελληνισμένοι; Πόσο εύκολο είναι για τους εκπαιδευτικούς με φυσιολογική ή περιορισμένη εξοικείωση με την τεχνολογία να τους αξιοποιήσουν;

Γ.Σ.Θα μιλήσω για το δημοτικό σχολείο όπου γνωρίζω καλύτερα την κατάσταση. Μέχρι πριν από έναν χρόνο στα σχολεία μας υπήρχε ένα και μοναδικό επίσημο εκπαιδευτικό λογισμικό. Σήμερα έχουν σταλεί από το ΥΠΕΠΘ και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο περισσότεροι από 50 τίτλοι εκπαιδευτικού λογισμικού πλήρως εξελληνισμένου. Ως συνήθως όμως η ποσότητα δε συμβαδίζει πάντα με την ποιότητα. Εκτός από 2 ή 3 εκπαιδευτικά λογισμικά, όλα τα υπόλοιπα επιδέχονται κριτική για το σχεδιασμό και τα πιθανά παιδαγωγικά τους οφέλη. Δεν τίθεται επομένως θέμα εάν μπορούν οι εκπαιδευτικοί να τα αξιοποιήσουν αλλά εάν πρέπει.

Ε.Ε.Υπάρχει εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή; Το χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί;

Γ.Σ.Αν εννοείται στον ελληνικό χώρο, θα έλεγα πως υπάρχει διάσπαρτο υλικό κυρίως σε δικτυακούς τόπους εκπαιδευτικών και δευτερευόντως στις λίγες ελληνικές εκπαιδευτικές πύλες. Όμως είναι αμφίβολη η ποιότητά του αφού δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός αξιολόγησής του.

Οι εκπαιδευτικοί φαίνεται πως χρησιμοποιούν εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή, μόνο που το υλικό αυτό είναι συνήθως αξιολογικού χαρακτήρα (τεστ, διαγωνίσματα, ασκήσεις). Αυτό που απουσιάζει ή το βρίσκουμε σε ανεπαρκείς αριθμούς είναι το υλικό διερευνητικής μορφής, ανάπτυξης δημιουργικής – κριτικής σκέψης, προσομοιώσεων κλπ.

Ε.Ε.Ποιος είναι ο ρόλος των on-line κοινοτήτων εκπαιδευτικών; Υπάρχουν για να βοηθήσουν τα μέλη τους ή για να παράγουν κάποιο έργο με ευρύτερη απήχηση;

Γ.Σ.Οι on-line κοινότητες εκπαιδευτικών θα μπορούσαν να έχουν πολυποίκιλο ρόλο. Ξεκινώντας από την ενημέρωση για τις εξελίξεις στα παιδαγωγικά και τεχνολογικά θέματα, την ανταλλαγή απόψεων, τη συνεργασία, την τεχνική υποστήριξη κλπ. και φτάνοντας μέχρι την παραγωγή πρωτογενούς εκπαιδευτικού υλικού που θα μπορούσε να διατεθεί όχι μόνο στα μέλη της αλλά και σε όσους άλλους το επιθυμούν.

Τέτοιου είδους κοινότητες υπάρχουν αρκετές στη χώρα μας αν και πολλές απ’ αυτές δημιουργούνται στο πλαίσιο επιμορφωτικών δράσεων ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων και παύουν να υφίστανται με τη λήξη των δράσεων.
Βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα η Ελληνική Πύλη Παιδείας που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 2005 διατηρώντας τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας κοινότητας.

Ε.Ε.Εσείς, ως εκπαιδευτικός, ποια τεχνολογικά μέσα αξιοποιείτε στη διδασκαλία ή άλλο τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας;

Γ.Σ.Αρχικά θα ήθελα να τονίσω το εξής: Η πολυετής ενασχόλησή μου με τις ΤΠΕ και την εκπαίδευση με έχει κάνει σοφότερο και πολύ επιλεκτικό. Ολοένα και λιγότερο χρησιμοποιώ τις ΤΠΕ στην καθημερινή διδασκαλία. Πάντα πριν ξεκινήσω μια διδασκαλία αναρωτιέμαι εάν πραγματικά θα πετύχω καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα χρησιμοποιώντας ΤΠΕ. Δεν έχω ιδιαίτερη προτίμηση στα τεχνολογικά μέσα αρκεί να τηρείται αυτή η προϋπόθεση.

Έτσι χρησιμοποιώ το διαδίκτυο, κάποιο εκπαιδευτικό λογισμικό, μια προσομοίωση (συνήθως για έννοιες των φυσικών επιστημών), ολιγόλεπτα βίντεο κλπ. Αυτά συνοδεύονται συνήθως από φυλλάδια εργασίας για τους μαθητές. Για προβολές και παρουσιάσεις βρίσκω πολύ χρήσιμο τον διαδραστικό πίνακα που διαθέτει το σχολείο μου.

Ε.Ε.Συγκρίνοντας τη δημόσια με την ιδιωτική εκπαίδευση, υπάρχει διαφορά στο βαθμό αξιοποίησης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Γ.Σ.Δεν έχω εμπειρίες από την ιδιωτική εκπαίδευση ώστε να μπορώ να κάνω τέτοιου είδους συγκρίσεις. Στη δημόσια εκπαίδευση πάντως γίνεται ελάχιστη αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα των ερευνών του Ελληνικού «Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας»

Ε.Ε.Παρατηρούμε ότι η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην ελληνική εκπαίδευση στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις πρωτοβουλίες ορισμένων πρωτοπόρων εκπαιδευτικών. Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναλάβει το τιμόνι κάποιος ευρύτερος φορέας που μπορεί να σχεδιάσει και να οργανώσει τη μετάβαση στο σχολείο του μέλλοντος σε καθολικό επίπεδο;

Γ.Σ.Ο μόνος φορέας που είναι αρμόδιος για κάτι τέτοιο είναι το ΥΠΕΠΘ. Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε ότι στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων και της έμφασης που δίνει στις νέες τεχνολογίες, θα δημιουργήσει μια πρότυπη σχολική τάξη του μέλλοντος, αξιοποιώντας τις τελευταίες τεχνολογίες, σε χώρο του Υπουργείου Παιδείας. Μια τάξη επισκέψιμη από όλους τους μαθητές της Ελλάδας. Η Τάξη του Μέλλοντος θα περιέχει όλες τις απαραίτητες υποδομές για εφαρμογή εξατομικευμένης εκπαίδευσης, χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες τεχνολογικά λύσεις.
Θα περιμένουμε λοιπόν όλοι μας να δούμε περί τίνος πρόκειται. Ελπίζω αυτή τη φορά να ερωτηθούμε και να ληφθούν υπόψη οι προτάσεις μας για την «τάξη του μέλλοντος».

Βέβαια δεν σας κρύβω πως είναι πολλοί οι εκπαιδευτικοί που έχουν περισσότερες ανησυχίες για την «τάξη του παρόντος»…

Ε.Ε.Καθώς οι εκπαιδευτικοί φορείς εξοπλίζονται με μέσα πληροφορικής και επικοινωνιών, αυξάνουν οι ανάγκες τους σε τεχνική υποστήριξη. Πως αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα;

Γ.Σ.Αυτό το πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε ήδη! Μην ξεχνάτε πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετές δεκάδες χιλιάδες ΗΥ σε όλα τα σχολεία της χώρας. Όλος αυτός ο εξοπλισμός χρειάζεται συντήρηση και αρκετές φορές αντικατάσταση. Για το χρονικό διάστημα που ίσχυαν οι εγγυήσεις των προμηθευτών δεν υπήρχε πρόβλημα. Τώρα όμως έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα. Διοικητικά το θέμα της τεχνικής υποστήριξης των σχολικών εργαστηρίων είναι στην ευθύνη των Κέντρων Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ) των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης. Στην πράξη, οι τεχνικοί είναι ελάχιστοι και δεν είναι ανθρωπίνως δυνατόν να καλύψουν τα σχολεία της περιοχής ευθύνης τους. Η τεχνική υποστήριξη απαιτεί καλύτερη επάνδρωση και φυσικά χρήματα. Απλούστατο…

Ε.Ε.Μία σεβαστή μερίδα εκπαιδευτικών εκφράζει ανησυχίες και αντιρρήσεις όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης με ψηφιακά μέσα. Έχετε συναντήσει πολλές φορές τέτοια φαινόμενα τεχνοφοβίας; Πως τα αντιμετωπίζετε;

Γ.Σ.Ναι, σχεδόν σε κάθε παρουσίασή μου σε συνέδρια, ημερίδες ή ενδοσχολικές επιμορφώσεις υπάρχουν συνάδελφοι που θέτουν τέτοιου είδους ερωτήματα. Η απάντηση που δίνω έχει δύο σκέλη. 1ον Η τεχνολογία βρίσκεται ήδη μέσα στη ζωή μας και θα εμπλακεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, όταν οι μαθητές μας θα είναι πλέον ενήλικοι. Άρα οφείλουμε ως εκπαιδευτικοί να τους «εξοπλίσουμε» κατάλληλα ώστε να αντιμετωπίσουν αυτή την πραγματικότητα (ψηφιακός αλφαβητισμός).
2ον Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως οι ΤΠΕ επιτρέπουν στους μαθητές μας να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και να αποκτήσουν νέες γνώσεις με πιο αποδοτικό τρόπο. Ουσιαστικά αποτελούν νέα μαθησιακά περιβάλλοντα τα οποία εμείς ως εκπαιδευτικοί δε μπορούμε να αγνοήσουμε.

Ε.Ε.Τελικά σε τι σημείο βρίσκεται η ελληνική εκπαίδευση όσον αφορά την αξιοποίηση των ΤΠΕ και συγκρίνοντας με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες; Τι θα δούμε στο άμεσο μέλλον;

Γ.Σ.Όπως προείπα, όλες οι ευρωπαϊκές μελέτες των τελευταίων ετών τοποθετούν τη χώρα μας αρκετά χαμηλά στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία , αν και δεν υστερούμε ιδιαίτερα σε ζητήματα εξοπλισμού και υποδομών (ΗΥ ανά μαθητή, δικτύωση, ευρυζωνικότητα). Τώρα βρισκόμαστε σε μια περίοδο στασιμότητας. Κατά τη γνώμη μου εκεί που θα πρέπει να εστιάσουμε είναι το ανθρώπινο δυναμικό και εννοώ την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ. Εξίσου σημαντική θεωρώ την παιδαγωγική υποστήριξη του εκπαιδευτικού σε επίπεδο περιφέρειας και σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Έχει κατατεθεί σχετική πρόταση (3/11/2008) στο ΥΠΕΠΘ από την Ελληνική Ένωση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση – e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε με
τίτλο: «Πρόταση του e-Δικτύου για την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση»

Τελειώνω επισυνάπτοντας τον επίλογο της επιστολής αυτής, την οποία προσυπογράφω: «Το εκπαιδευτικό υλικό, όσο μελετημένο κι αν είναι, ουδέποτε θα πραγματοποιήσει μόνο του τους στόχους μας. Βελτιώνεται το περιεχόμενο των μαθημάτων για τους προικισμένους μαθητές, δεν λύνεται, όμως, το πρόβλημα για την ευρεία, απολύτως σεβαστή, πλειονότητα των μαθητών.
Το να "μαστορεύουμε" νέα εκπαιδευτικά υλικά χωρίς να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις . . . απορροφά συνεχώς τεράστια ποσότητα χρόνου και χρημάτων, χωρίς να οδηγεί σε πρόοδο: παραμένουμε ακριβώς στην ίδια κατάσταση» A. Arons (1992)

5ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ, «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη»

5ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ
«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη»

Το 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο αναφορικά με τις ΤΠΕ στην Εκπαίδευση θα πραγματοποιηθεί και πάλι στη Σύρο, στις 8, 9 και 10 Μαΐου. Το συνέδριο της Σύρου αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στο χώρο της εκπαίδευσης και της σχέσης τους με τις νέες τεχνολογίες, στη χώρα μας. Το διοργανώνεται κάθε δύο χρόνια από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και άλλους φορείς (e-δίκτυο-ΤΠΕ και Ένωση "Μιχάλης Δερτούζος") και προσελκύει ακαδημαϊκούς, ερευνητές, εκπαιδευτικούς και φορείς που δραστηριοποιούνται στον χώρο των τεχνολογιών για την εκπαίδευση.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των διοργανωτών, "το συνέδριο απευθύνεται στους Εκπαιδευτικούς όλων των γνωστικών αντικειμένων της Προσχολικής και Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, της Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματική Εκπαίδευσης, της Ειδικής Αγωγής, στους Επιμορφωτές των ΤΠΕ, καθώς και στους Σχολικούς Συμβούλους, και γενικότερα στα Στελέχη Εκπαίδευσης (Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Αγωγή Υγείας, Πολιτιστικά). Επιπρόσθετα αναζητεί τη συμβολή των ΤΠΕ στα ειδικευμένα σχολεία όπως αυτά των Παλιννοστούντων, τα Πολυπολιτισμικά Σχολεία, τα Μουσικά Σχολεία, τα Ολοήμερα Δημοτικά κ.ά.."

Τα θέματα με τα οποία θα απασχοληθεί το 5ο συνέδριο είναι τα παρακάτω:

• Εκπαιδευτικό Λογισμικό και υπηρεσίες στήριξης του εκπαιδευτικού και διοικητικού έργου
• Παρουσίαση εκπαιδευτικού λογισμικού στα εργαστήρια, με δραστηριότητες και φύλλα εργασίας που συνοδεύουν το εκπαιδευτικό λογισμικό
• Παρουσιάσεις διδασκαλιών με τη χρήση των ΤΠΕ που πραγματοποιήθηκαν από εκπαιδευτικούς σε σχολικά εργαστήρια.
• Αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία μαθημάτων στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
• Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη χρήση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη.
• Υπηρεσίες υποστήριξης σχολείων και εκπαιδευτικών:
  • Εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση - Τηλεεκπαίδευση
  • Τεχνική Υποστήριξη
  • Υποστήριξη παιδαγωγικού έργου
  • Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης (Web 2.0)
  • Ιστολόγια (Blogs)
  • Wikis
  • Κοινότητες Μάθησης
• Θεωρητική στήριξη και μεθοδολογία για την ένταξη των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη.
• Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού και ελληνική εμπειρία.
• Φορητός Ηλεκτρονικός Υπολογιστής ανά Μαθητή

Η σχετική ανακοίνωση στο e-δίκτυο-ΤΠΕ και στην Ένωση "Μ.Δ."

Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση

Στο 4ο συνέδριο της Σύρου με θέμα «Τεχνολογίες Επικοινωνιών και Πληροφορικής στην Εκπαίδευση» παρουσιάστηκε ένα άρθρο με τίτλο «Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση» και συγγραφείς τις καθηγήτριες πληροφορικής Νιάρου Β. και Γρουσουζάκου Ε. Το άρθρο (κατεβάστε το από εδώ) έχει ιδιαίτερη αξία διότι σε αυτό μελετάται η χρήση των διαδραστικών πινάκων στις σχολικές τάξεις από παιδαγωγική και διδακτική σκοπιά. Οι Νιάρου και Γρουσουζάκου τεκμηριώνουν αυτή την άποψή μας, ότι δηλαδή οι διαδραστικοί πίνακες είναι ένα πανίσχυρο εκπαιδευτικό εργαλείο, προτείνοντας τρόπους οργάνωσης του μαθήματος με αυτούς καθώς και τις εμπειρίες άλλων χωρών που έχουν εντάξει κανονικά τους διαδραστικούς στις τάξεις.

Στην παραδοσιακή τάξη, ο καθηγητής κάνει διάλεξη στους μαθητές ή τους βάζει να εργάζονται σε ομάδες καθώς τους επιτηρεί. Η ανάγκη να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της νέας τεχνολογίας αντιμετωπίζεται με την είσοδο είτε ενός είτε πολλών Η/Υ μέσα στη σχολική αίθουσα. Από την εμπειρία στα σχολεία προκύπτει ότι ο ένας και μόνος Η/Υ σε μία γωνιά στην τάξη λειτουργεί περισσότερο σαν κασετόφωνο ή μηχανή προβολής εκπαιδευτικών ταινιών. Από την άλλη, στις τάξεις με πολλούς Η/Υ τα παιδιά χάνουν την αίσθηση της τάξης, δηλαδή της μικρής τους κοινωνίας με παιδιά και δάσκαλο, και αφοσιώνονται στο εντυπωσιακό και πολύπλοκο μηχάνημα.

Οι Νιάρου και Γρουσουζάκου μας δείχνουν πως οι διαδραστικοί πίνακες παρέχουν τη δυνατότητα να ωφεληθεί το μάθημα από τις πιο χρήσιμες καινοτομίες της τεχνολογίας της πληροφορικής, ενώ ταυτόχρονα κάνουν πιο έντονο το αίσθημα της ομάδας και διευκολύνουν το δάσκαλο να πραγματοποιήσει την εκπαιδευτική προσέγγιση που θεωρεί πιο κατάλληλη.
Αρχικά, προτείνουν το μοντέλο «όλη η τάξη μπροστά από τον Διαδραστικό Πίνακα», όπου ο εκπαιδευτικός λειτουργεί σαν διαμεσολαβητής, δηλαδή χειρίζεται ο ίδιος τον εκπαιδευτικό πίνακα σύμφωνα, όμως, με τη λειτουργία ολόκλήρης της τάξης και την πορεία του μαθήματος. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει η αίσθηση ότι όλη η τάξη χειρίζεται την τεράστια οθόνη και, μέσα από την αλληλεπίδραση, μαθαίνει.

Ένα άλλο μοντέλο που προτείνεται είναι η εργασία των μαθητών σε ομάδες, με το διαδραστικό πίνακα να αποτελεί εργαλείο που κάθε ομάδα μπορεί αν χρησιμοποιήσει για ορισμένο χρόνο ώστε να οργανώσει τη δουλειά της ή να την παρουσιάσει στις άλλες ομάδες. Σε αυτή την περίπτωση ο δάσκαλος λειτουργεί ως βοηθός.

Οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι οι κυρίαρχες προσεγγίσεις διδασκαλίας που λειτουργούν πρακτικά στα δημοτικά σχολεία σήμερα. Οι διαδραστικοί πίνακες μπορούν να χρησιμοποιηθούν έτσι ώστε να τις ενισχύουν. Επιπλέον, «ο δάσκαλος έχει άμεση πρόσβαση σε ένα μεγάλο πλήθος ψηφιακών πηγών και με αυτό τον τρόπο η μάθηση προάγεται με τον ενθουσιασμό, σε σχέση με το συνηθισμένο μαυροπίνακα. Ενεργοποιείται παράλληλα μια σύνδεση ανάμεσα στην τεχνολογία και στο γνωστικό αντικείμενο».

Με βάση τα παραπάνω, ο διαδραστικός πίνακας φαίνεται να είναι ο πλέον κατάλληλος τρόπος εισαγωγής της τεχνολογίας στις σχολικές τάξεις, αφού παρέχει τη δυνατότητα χρήσης εκπαιδευτικού λογισμικού χωρίς να εμποδίζει το σχεδιασμό και τη ροή του μαθήματος. Το εκπαιδευτικό λογισμικό αποτελεί ένα τρομερό όπλο στα χέρια του ενημερωμένου εκπαιδευτικού. Υπάρχουν χιλιάδες προγράμματα στο διαδίκτυο, για κάθε ειδικότητα και αντικείμενο, που μπορούν να ζωντανέψουν ένα μάθημα και να διευκολύνουν τη μάθηση, για κάθε τύπο μαθητή.

Στην παιδαγωγική επιστήμη, οι μαθητές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν (π.χ. οπτικοί τύποι, κιναισθητικοί, μέσω αφής, κ.α.). Οι Νιάρου και Γρουσουζάκου αναφέρονται στο πως οι διάφορες κατηγορίες μαθητών επωφελούνται από την αξιοποίηση του διαδραστικό πίνακα.

Συγκεκριμένα, «Οι οπτικοί μαθητές μπορούν να επωφεληθούν από τις σημειώσεις που μπορούν να ληφθούν πάνω στο διαδραστικό πίνακα, και επιπλέον με τα διαγράμματα και το χειρισμό συμβόλων και αντικειμένων. Η εύκολη χρήση του διαδραστικού πίνακα επιτρέπει στους μαθητές να δουν αυτά που έγραψαν και τα αντικείμενα που δημιούργησαν.
Οι κιναισθητικοί μαθητές [σ.σ. μαθαίνουν μέσα από την ενεργό εμπλοκή τους] […] μπορούν να ενδυναμώσουν τη μάθηση τους μέσω ασκήσεων που περιλαμβάνουν την αφή, την κίνηση και το χώρο που τους προσφέρει ο διαδραστικός πίνακας.»

Επιπλέον, οι πίνακες μπορούν να έχουν οφέλη και στη διδασκαλία μαθητών με ειδικές ανάγκες:

«Οι μαθητές με δυσκολίες ακοής βασίζονται στην οπτική μάθηση και ο διαδραστικός πίνακας διευκολύνει την παρουσίαση οπτικού υλικού με την ταυτόχρονη χρήση νοηματικής γλώσσας μπροστά στους μαθητές.

Οι μαθητές με δυσκολίες όρασης μπορούν να χειριστούν αντικείμενα και
να χρησιμοποιήσουν μεγάλα γράμματα στην επιφάνεια του διαδραστικού πίνακα και να λάβουν μέρος στο μάθημα που είναι βασισμένο στον υπολογιστή, με τέτοιο τρόπο που δεν είναι δυνατόν να γίνει σε μικρότερη οθόνη.

Μαθητές με άλλες ειδικές ανάγκες και μαθησιακές δυσκολίες, λόγου χάριν παθήσεις ψυχικής διαταραχής και συμπεριφοράς όπως το Υπερκινητικό Σύνδρομο με Διάσπαση Προσοχής, μπορούν να βοηθηθούν από το διαδραστικό πίνακα. Η μεγάλη και ευαίσθητη στο άγγιγμα οθόνη του, διευκολύνει τη μάθηση μέσω Η/Υ περισσότερο από μια απλή χρήση Η/Υ με πληκτρολόγιο και ποντίκι, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει την καλή συμπεριφορά.»

Τέλος, η χρήση του πίνακα σε χώρες με έντονα στοιχεία πολυπολιτισμικότητας (π.χ. Μεγάλη Βρετανία), έδειξε ότι οι μαθητές «μπορούν να κοιτάνε έναν δικτυακό τόπο» ή μία εκπαιδευτική δραστηριότητα «όλοι μαζί ως ομάδα και έτσι η επικοινωνία μεταξύ των ατόμων είναι καλύτερη, ανεξάρτητα γλώσσας»

Γενικότερα, η εξοικείωση των μαθητών με τον παγκόσμιο ιστό και την κοινωνία της πληροφορίας μπορεί να επιτευχθεί ομαλότερα σε ένα μαθησιακό περιβάλλον με διαδραστικό πίνακα. Με αυτό τον τρόπο «τα μέλη της ομάδας [που] δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένα με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και τους φοβίζει η ιδέα του να ψάξουν και να χρησιμοποιήσουν ιστοσελίδες μόνοι τους [..] [μπορούν] να ρωτήσουν και [να] ακούσουν ερωτήσεις άλλων και τις αντιδράσεις τους, πριν αρχίσουν να πράττουν μόνοι τους».

Έρευνες σε χώρες που χρησιμοποιούν εκτεταμένα τους διαδραστικούς πίνακες στο εκπαιδευτικό τους σύστημα (Μεγ. Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, Σκανδιναβικές χώρες, Κύπρος, κ.α.) διαπιστώνουν αύξηση της συμμετοχής των μαθητών στο μάθημα, βελτίωση της επίδοσης των εκπαιδευτικών στην οργάνωση του μαθήματος και τον έλεγχο του ρυθμού του.
Θα κλείσουμε το άρθρο μας όπως το κλείνουν και οι Νιάρου και Γρουσουζάκου, ευχόμενες «η χρήση των διαδραστικών πινάκων […] να αποτελέσει προτεραιότητα και στην Ελληνική σχολική πραγματικότητα».

Παραπομπές: Νιάρρου Βασιλική, Γρουσουζάκου Ευφροσύνη, Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση, 4ο Συνέδριο «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» στη Σύρο.
Σχετικά με το συνέδριο της Σύρου http://www.e-diktyo.eu

Πως να κατασκευάσετε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον

Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση είναι λογικό και πρακτικό να πραγματοποιηθεί σταδιακά.

Σε πρώτη φάση απαιτείται η αγορά του κατάλληλου υλικοτεχνικού εξοπλισμού. Με τους Η/Υ και την ευρυζωνική σύνδεση να αποτελούν στοιχειώδη υλικά, οι εκπαιδευτικοί μπορούν, ακόμα, να επωφεληθούν από προβολικά (προτζέκτορες), διαδραστικούς πίνακες, λογισμικά εκπαιδευτικού παιχνιδιού, λογισμικά οργάνωσης και διαχείρισης του μαθήματος, κλπ. (βλ. και http://www.smartedu.gr/ ).

Το δεύτερο βήμα αφορά την εγκατάσταση και ρύθμιση αυτών των εργαλείων ώστε να λειτουργήσουν με τον καλλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος των μαθητών, των εκπαιδευτικών και της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Η εγκατάσταση και ρύθμιση δικτύων και εξειδικευμένων συσκευών δεν είναι καθόλου απλή διαδικασία. Απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, μπόλικό χρόνο, επιμονή, υπομονή και, αν είναι δυνατό, εμπειρία σε διαχείρηση συστημάτων. Επιπλέον, η βέλτιστη οργάνωση ενός σχολικού εργαστηρίου ή μίας σύγχρονης αίθουσας διδασκαλίας απαιτεί παιδαγωγική ευαισθησία, ενώ ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι γνώσεις παιδαγωγικών και διδακτικής. Κάποιες ρυθμίσεις που φαίνονται καλές ιδέες από τεχνική άποψη, ίσως να μη λειτουργούν και τόσο καλά μέσα στο μάθημα. Άλλες φορές, πάλι, εμφανίζονται μη προφανή πλεονεκτήματα σε τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε παιδεία έξω από την εκπαίδευση.

Όταν συναντήσαμε στον παγκόσμιο ιστό το άρθρο "Ο διαδραστικός πίνακας ως εργαλείο μάθησης: Η εμπειρία από τη χρήση του στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Καλυβίων Θορικού" (που μπορείτε να το βρείτε εδώ), νιώσαμε ευχάριστη έκπληξη. Η χρήση ενός τόσο σύγχρονου εργαλείου όπως ο διαδραστικός πίνακας φαίνεται να συνδιάστηκε με σωστή χρήση των τεχνολογικών μέσων. Θα επισημάνουμε τα στοιχεία που μας εντυπωσίασαν περισσότερο:

1. Η χρήση ανοιχτού λογισμικού κατάλληλου για την εκπαίδευση (π.χ. Linux αλλά και λογισμικό που προωθείται από το Υπουργείο Παιδείας)
2. Η οργάνωση του εργαστηρίου με thin clients (σταθμοί εργασίας που στηρίζονται σο κεντρικό μηχάνημα, τον server) λύνει πολλά προβλήματα και περιγράφεται με σαφήνεια το πλεονέκτημα της μεθόδου και από εκπαιδευτικής σκοπιάς.
3. Η επισήμανση των κύριων πλεονεκτημάτων του διαδραστικού πίνακα.

Η χρήση του διαδραστικού πίνακια σε ένα δημόσιο σχολείο φαίνεται να ανέδειξε ορισμένα συγκεκριμένα προτερήματα αυτού του εργαλείου:

1. Τη δυνατότητα καταγραφής σε video των ενεργειών που πραγματοποιούνται επάνω στον πίνακα.
2. Η δημιουργία σελίδων που παρέχει το πλεονέκτημα χρήσης πολλών ιδεατών πινάκων καθώς το μάθημα προχωράει, με δυνατότητα επιστροφής σε προηγούμενους πίνακες.
3. Η δυνατότητα προετοιμασίας του μαθήματος με κατασκευή υλικού από τον εκπαιδευτικό.
4. Η ανετη χρήση εικόνων, ήχων και video και άλλων πολυμέσων με αλληλεπιδραστικό τρόπο.

Το άρθρο περιέχει αναλυτικές εντυπώσεις από τη χρήση του διαδραστικού πίνακα και των άλλων μέσων σε συγκεκριμένα μαθήματα (π.χ. Γλώσσα, Μαθηματικά), κάτι που αποτελεί σπάνια περίπτωση στην ελληνική βιβλιογραφεία και το ελληνικό διαδίκτυο.