Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση

Στο 4ο συνέδριο της Σύρου με θέμα «Τεχνολογίες Επικοινωνιών και Πληροφορικής στην Εκπαίδευση» παρουσιάστηκε ένα άρθρο με τίτλο «Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση» και συγγραφείς τις καθηγήτριες πληροφορικής Νιάρου Β. και Γρουσουζάκου Ε. Το άρθρο (κατεβάστε το από εδώ) έχει ιδιαίτερη αξία διότι σε αυτό μελετάται η χρήση των διαδραστικών πινάκων στις σχολικές τάξεις από παιδαγωγική και διδακτική σκοπιά. Οι Νιάρου και Γρουσουζάκου τεκμηριώνουν αυτή την άποψή μας, ότι δηλαδή οι διαδραστικοί πίνακες είναι ένα πανίσχυρο εκπαιδευτικό εργαλείο, προτείνοντας τρόπους οργάνωσης του μαθήματος με αυτούς καθώς και τις εμπειρίες άλλων χωρών που έχουν εντάξει κανονικά τους διαδραστικούς στις τάξεις.

Στην παραδοσιακή τάξη, ο καθηγητής κάνει διάλεξη στους μαθητές ή τους βάζει να εργάζονται σε ομάδες καθώς τους επιτηρεί. Η ανάγκη να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της νέας τεχνολογίας αντιμετωπίζεται με την είσοδο είτε ενός είτε πολλών Η/Υ μέσα στη σχολική αίθουσα. Από την εμπειρία στα σχολεία προκύπτει ότι ο ένας και μόνος Η/Υ σε μία γωνιά στην τάξη λειτουργεί περισσότερο σαν κασετόφωνο ή μηχανή προβολής εκπαιδευτικών ταινιών. Από την άλλη, στις τάξεις με πολλούς Η/Υ τα παιδιά χάνουν την αίσθηση της τάξης, δηλαδή της μικρής τους κοινωνίας με παιδιά και δάσκαλο, και αφοσιώνονται στο εντυπωσιακό και πολύπλοκο μηχάνημα.

Οι Νιάρου και Γρουσουζάκου μας δείχνουν πως οι διαδραστικοί πίνακες παρέχουν τη δυνατότητα να ωφεληθεί το μάθημα από τις πιο χρήσιμες καινοτομίες της τεχνολογίας της πληροφορικής, ενώ ταυτόχρονα κάνουν πιο έντονο το αίσθημα της ομάδας και διευκολύνουν το δάσκαλο να πραγματοποιήσει την εκπαιδευτική προσέγγιση που θεωρεί πιο κατάλληλη.
Αρχικά, προτείνουν το μοντέλο «όλη η τάξη μπροστά από τον Διαδραστικό Πίνακα», όπου ο εκπαιδευτικός λειτουργεί σαν διαμεσολαβητής, δηλαδή χειρίζεται ο ίδιος τον εκπαιδευτικό πίνακα σύμφωνα, όμως, με τη λειτουργία ολόκλήρης της τάξης και την πορεία του μαθήματος. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει η αίσθηση ότι όλη η τάξη χειρίζεται την τεράστια οθόνη και, μέσα από την αλληλεπίδραση, μαθαίνει.

Ένα άλλο μοντέλο που προτείνεται είναι η εργασία των μαθητών σε ομάδες, με το διαδραστικό πίνακα να αποτελεί εργαλείο που κάθε ομάδα μπορεί αν χρησιμοποιήσει για ορισμένο χρόνο ώστε να οργανώσει τη δουλειά της ή να την παρουσιάσει στις άλλες ομάδες. Σε αυτή την περίπτωση ο δάσκαλος λειτουργεί ως βοηθός.

Οι δύο αυτές προσεγγίσεις είναι οι κυρίαρχες προσεγγίσεις διδασκαλίας που λειτουργούν πρακτικά στα δημοτικά σχολεία σήμερα. Οι διαδραστικοί πίνακες μπορούν να χρησιμοποιηθούν έτσι ώστε να τις ενισχύουν. Επιπλέον, «ο δάσκαλος έχει άμεση πρόσβαση σε ένα μεγάλο πλήθος ψηφιακών πηγών και με αυτό τον τρόπο η μάθηση προάγεται με τον ενθουσιασμό, σε σχέση με το συνηθισμένο μαυροπίνακα. Ενεργοποιείται παράλληλα μια σύνδεση ανάμεσα στην τεχνολογία και στο γνωστικό αντικείμενο».

Με βάση τα παραπάνω, ο διαδραστικός πίνακας φαίνεται να είναι ο πλέον κατάλληλος τρόπος εισαγωγής της τεχνολογίας στις σχολικές τάξεις, αφού παρέχει τη δυνατότητα χρήσης εκπαιδευτικού λογισμικού χωρίς να εμποδίζει το σχεδιασμό και τη ροή του μαθήματος. Το εκπαιδευτικό λογισμικό αποτελεί ένα τρομερό όπλο στα χέρια του ενημερωμένου εκπαιδευτικού. Υπάρχουν χιλιάδες προγράμματα στο διαδίκτυο, για κάθε ειδικότητα και αντικείμενο, που μπορούν να ζωντανέψουν ένα μάθημα και να διευκολύνουν τη μάθηση, για κάθε τύπο μαθητή.

Στην παιδαγωγική επιστήμη, οι μαθητές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν (π.χ. οπτικοί τύποι, κιναισθητικοί, μέσω αφής, κ.α.). Οι Νιάρου και Γρουσουζάκου αναφέρονται στο πως οι διάφορες κατηγορίες μαθητών επωφελούνται από την αξιοποίηση του διαδραστικό πίνακα.

Συγκεκριμένα, «Οι οπτικοί μαθητές μπορούν να επωφεληθούν από τις σημειώσεις που μπορούν να ληφθούν πάνω στο διαδραστικό πίνακα, και επιπλέον με τα διαγράμματα και το χειρισμό συμβόλων και αντικειμένων. Η εύκολη χρήση του διαδραστικού πίνακα επιτρέπει στους μαθητές να δουν αυτά που έγραψαν και τα αντικείμενα που δημιούργησαν.
Οι κιναισθητικοί μαθητές [σ.σ. μαθαίνουν μέσα από την ενεργό εμπλοκή τους] […] μπορούν να ενδυναμώσουν τη μάθηση τους μέσω ασκήσεων που περιλαμβάνουν την αφή, την κίνηση και το χώρο που τους προσφέρει ο διαδραστικός πίνακας.»

Επιπλέον, οι πίνακες μπορούν να έχουν οφέλη και στη διδασκαλία μαθητών με ειδικές ανάγκες:

«Οι μαθητές με δυσκολίες ακοής βασίζονται στην οπτική μάθηση και ο διαδραστικός πίνακας διευκολύνει την παρουσίαση οπτικού υλικού με την ταυτόχρονη χρήση νοηματικής γλώσσας μπροστά στους μαθητές.

Οι μαθητές με δυσκολίες όρασης μπορούν να χειριστούν αντικείμενα και
να χρησιμοποιήσουν μεγάλα γράμματα στην επιφάνεια του διαδραστικού πίνακα και να λάβουν μέρος στο μάθημα που είναι βασισμένο στον υπολογιστή, με τέτοιο τρόπο που δεν είναι δυνατόν να γίνει σε μικρότερη οθόνη.

Μαθητές με άλλες ειδικές ανάγκες και μαθησιακές δυσκολίες, λόγου χάριν παθήσεις ψυχικής διαταραχής και συμπεριφοράς όπως το Υπερκινητικό Σύνδρομο με Διάσπαση Προσοχής, μπορούν να βοηθηθούν από το διαδραστικό πίνακα. Η μεγάλη και ευαίσθητη στο άγγιγμα οθόνη του, διευκολύνει τη μάθηση μέσω Η/Υ περισσότερο από μια απλή χρήση Η/Υ με πληκτρολόγιο και ποντίκι, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει την καλή συμπεριφορά.»

Τέλος, η χρήση του πίνακα σε χώρες με έντονα στοιχεία πολυπολιτισμικότητας (π.χ. Μεγάλη Βρετανία), έδειξε ότι οι μαθητές «μπορούν να κοιτάνε έναν δικτυακό τόπο» ή μία εκπαιδευτική δραστηριότητα «όλοι μαζί ως ομάδα και έτσι η επικοινωνία μεταξύ των ατόμων είναι καλύτερη, ανεξάρτητα γλώσσας»

Γενικότερα, η εξοικείωση των μαθητών με τον παγκόσμιο ιστό και την κοινωνία της πληροφορίας μπορεί να επιτευχθεί ομαλότερα σε ένα μαθησιακό περιβάλλον με διαδραστικό πίνακα. Με αυτό τον τρόπο «τα μέλη της ομάδας [που] δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένα με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και τους φοβίζει η ιδέα του να ψάξουν και να χρησιμοποιήσουν ιστοσελίδες μόνοι τους [..] [μπορούν] να ρωτήσουν και [να] ακούσουν ερωτήσεις άλλων και τις αντιδράσεις τους, πριν αρχίσουν να πράττουν μόνοι τους».

Έρευνες σε χώρες που χρησιμοποιούν εκτεταμένα τους διαδραστικούς πίνακες στο εκπαιδευτικό τους σύστημα (Μεγ. Βρετανία, Καναδάς, Αυστραλία, Σκανδιναβικές χώρες, Κύπρος, κ.α.) διαπιστώνουν αύξηση της συμμετοχής των μαθητών στο μάθημα, βελτίωση της επίδοσης των εκπαιδευτικών στην οργάνωση του μαθήματος και τον έλεγχο του ρυθμού του.
Θα κλείσουμε το άρθρο μας όπως το κλείνουν και οι Νιάρου και Γρουσουζάκου, ευχόμενες «η χρήση των διαδραστικών πινάκων […] να αποτελέσει προτεραιότητα και στην Ελληνική σχολική πραγματικότητα».

Παραπομπές: Νιάρρου Βασιλική, Γρουσουζάκου Ευφροσύνη, Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση, 4ο Συνέδριο «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» στη Σύρο.
Σχετικά με το συνέδριο της Σύρου http://www.e-diktyo.eu